وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
شنیدم که روزه گرفتن نیمه دوم ماه شعبان جایز نیست، مگر برای کسی که به روزه گرفتن عادت داشته باشد، آیا برای من جایز است که قضای روزه رمضان پارسال خود را در آن پانزده روز بگیرم؟
الحمدلله،
نخست باید یادآوری شود که پیامبر صلی الله علیه وسلم در چند حدیث ما را از روزه گرفتن روزهای پایانی ماه شعبان (یوم الشک، یا یکی دو روز آخر و یا نصف آخر ماه شعبان) نهی کرده اند، مگر برای کسانی که:
۱- کسانی که به روزه گرفتن عادت دارند، مثلا کسی که عادت دارد که اکثر دوشنبه و پنج شنبه ها روزه است، او می تواند همچنان به عادت خود ادامه دهد ولو آنکه در نصف دوم ماه شعبان هم باشد.
۲- برای کسی که نصف اول و دوم ماه شعبان را به هم وصل کند، مثلا او نصف اول را گهگاهی روزه بوده و حال او می تواند به همین روال نصف دوم را نیز روزه باشد.
حدیثی که شیخین (بخاری و مسلم) از ابوهریره رضی الله عنه روایت کرده اند که او گفت: « قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: لا تَقَدَّمُوا رَمَضَانَ بِصَوْمِ یَوْمٍ وَلا یَوْمَیْنِ إِلا رَجُلٌ کَانَ یَصُومُ صَوْمًا فَلْیَصُمْهُ». بخاری (۱۹۱۴) و مسلم (۱۰۸۲).
یعنی: «هیچکس از شما نباید یک یا دو روز قبل از رمضان، روزه بگیرد، مگر کسی که مقید به روزه گرفتن (بعنوان مثال، روزهای دوشنبه و پنجشنبه)، بوده است، چنین شخصی، روزه بگیرد».
و ابوداود و ترمذی و ابن ماجه نیز از ابوهریره رضی الله عنه روایت کرده اند که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند: «إِذَا انْتَصَفَ شَعْبَانُ فَلا تَصُومُوا». أبو داود (۳۲۳۷) و ترمذی (۷۳۸) وابن ماجه (۱۶۵۱) و صححه ألبانی در صحیح ترمذی (۵۹۰).
یعنی: هرگاه ماه شعبان به نصف رسید، (دیگر) روزه نگیرید.
و باز ترمذی و نسائی از عمار بن یاسر رضی الله عنه روایت کرده اند که گفت: « مَنْ صَامَ الْیَوْمَ الَّذِی یَشُکُّ فِیهِ النَّاسُ فَقَدْ عَصَی أَبَا الْقَاسِمِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ». ترمذی (۶۸۶) و نسائی (۲۱۸۸).
یعنی: هرکس روزی را که مردم در (رمضان بودن آن) شک دارند روزه بگیرد، براستی که از ابا القاسم صلی الله علیه وسلم سرپیچی کرده است.
و یوم الشک روز سی ام شعبان است؛ هرگاه که به سبب پوشیده بودن آسمان هلال ماه رمضان مشاهده نشود که در اینصورت ماه شعبان را سی روز کامل حساب می کنند.
و بر این اساس حکم روزه گرفتن نیمه دوم ماه شعبان بر دو قسم است:
اول: روزه گرفتن از روز شانزدهم تا بیست و نهم ماه شعبان مکروه است، مگر برای کسی که آنروزها موافق عادتش باشند.
دوم: روزه ی روز یوم الشک یا یک یا دو روز قبل از رمضان، حرام است مگر برای کسی که آنروزها موافق عادتش باشد.
اما استثنای دیگری بر آن نهی وارده بر روزه نصف دوم شعبان وجود دارد؛ و آن برای کسی است که روزه قضای رمضان دارد که او می تواند در آن مدت روزه بگیرد.
امام نووی رحمه الله می گوید: «اصحاب ما گفته اند: روزه روز یوم الشک صحیح نیست و خلافی (ما بین علما) در آن وجود ندارد، .. اما اگر روزه قضاء یا نذر یا کفاره بگیرد جایز و صحیح است، زیرا اگر برای او جایز است که روزه سنت ]مانند دوشنبه و پنج شنبه[ بگیرد، به طریق الاولی روزه فرض جایز است.. و نیز برای آنکه اگر بر او قضای روزی از رمضان باشد، باید هرچه زودتر آنرا بگیرد زیرا وقت قضای او (به سبب رسیدن به ماه رمضان آینده) در حال تمام شدن است». المجموع (۶/۳۹۹).
و خلاصه اینکه: ایرادی ندارد که کسی بخواهد در نصف دوم ماه شعبان (حتی اگر در یوم الشک باشد) روزه قضاء یا نذری یا کفاره بگیرد، و این روزه ها مشمول نهی پیامبر صلی الله علیه وسلم در مورد روزه نصف دوم شعبان نمی شوند، پس بهتر است هرچه زودتر و قبل از شروع ماه رمضان سال جدید، قضای روزه رمضان پارسال را کامل کنید.
والله اعلم
وصلی الله وسلم علی محمد وعلی آله وأصحابه والتابعین لهم بإحسان إلی یوم الدین