آیا اسلام مسئول عقب‌ماندگی مسلمین است؟

۱-    واقعیتهای تاریخی که هیچ مجالی برای شک و تردید باقی نمی‌۲-    گذارند،۳-     بیان می‌۴-    کنند که اسلام در مدت زمانی کوتاه،۵-     توانست با شکوه‌۶-    ترین و طولانی‌۷-    ترین تمدن را در تاریخ بنیان‌۸-    گذاری کند. دانش فراوان در زمینه‌۹-    های مختلف علوم و فنون که مسلمین از خود بر جای گذاشته‌۱۰-    اند هنوز هم شواهدی هستند که حاضر پیش‌۱۱-    رو داریم و کتابخانه‌۱۲-    های دنیا هزاران نسخه خطی عربی – اسلامی را در بر می‌۱۳-    گیرند که نشان می‌۱۴-    دهند تا چه اندازه تمدن مسلمین ریشه‌۱۵-    دار و  اصیل بوده است. آثار اسلامی پراکنده در تمام دنیای اسلامی نیز به عظمت آنچه هنر اسلامی بدان دست یافته است شهادت می‌۱۶-    دهند.
تمدن مسلمین در اندس، و آثار بر جای مانده از آن تا به امروز نیز، در خود اروپا شاهد بر ادعای ما است. اروپا در قرن دوازده و سیزده فعالانه شروع به ترجمه علوم مسلمین کرد و تمدن جدید خود را براساس آن، بنا نهاد.
۱۷-    قرآن کریم،۱۸-     علم و علماء را بسیار گرامی می‌۱۹-    دارد و انسان را بر تدبر در هستی و تحقیق در آن و آبادانی زمین تشویق می‌۲۰-    کند و اولین آیات قرآن که نازل شدند،۲۱-     انسانها را به اهمیت علم و خواندن و تدبر یادآوری می‌۲۲-    کنند. این آیات پیام مهمی داشتند که از همان ابتدا،۲۳-     مسلمانان متوجه آن شدند و همچنین یاری رسانی اسلام به رشد تمدن،۲۴-     از لحاظ مادی و معنوی،۲۵-     نیاز به دلیل ندارد.
۲۶-    اسلام تاوان عقب‌۲۷-    ماندگی مسلمین را در عصر حاضر،۲۸-     به عهده نمی‌۲۹-    گیرد. چون اسلام مخالف تمام انواع عقب‌۳۰-    ماندگی است. آنگاه که مسلمانان از درک معنای واقعی اسلام عاجز شدند،۳۱-     از زندگی عقب افتادند.
مالک بن نبی – مفکر جزائری – در این مورد صادقانه اظهار نظر می‌کند و می‌گوید : عقب‌ماندگی‌ای که امروز مسلمانان از آن رنج می‌برند، سبب آن اسلام نیست بلکه این، سزایی است شایسته از ناحیه اسلام بر مسلمین، به سبب اینکه اسلام را رها کرده‌اند نه به سبب تمسک به آن همچنانکه برخی نادان می‌پندارند. پس عقب‌ماندگی مسلمین هیچ ربطی به اسلام ندارد.
۳۲-    اسلام بر روی هر توسعه‌۳۳-    ی تمدنی که خیر و سعادت انسان را در بر گیرد باز بوده و همچنان باز خواهد ماند. هر گاه مسلمانان اسباب واقعی عقب ماندگی خود را بررسی کنند،۳۴-     اسلام را بین این اسباب نخواهند یافت. عوامل خارجی زیادی وجود دارند که اکثر آنها بر جای مانده از دوران استعماری هستند که سرزمینهای اسلامی را از پیشرفت باز داشتند. و این به نوبه خود – به اضافه بعضی عوامل خارجی – باعث شدند که مسلمانان عناصر مثبت و ارزشهای محرک در اسلام را فراموش کنند.
۳۵-    جائز نیست،۳۶-     اسلام با واقع اسف بار امروز دنیای اسلام آمیخته شود. عقب‌۳۷-    ماندگی‌۳۸-    ای که امروز مسلمانان از آن رنج می‌۳۹-    برند،۴۰-     مرحله‌۴۱-    ای از تاریخ آنان به شمار می‌۴۲-    آید و هرگز به معنای این نیست که تا ابد اینطور باقی خواهند ماند. جائز نیست،۴۳-     اسلام متهم شود به اینکه عامل عقب‌۴۴-    ماندگی مسلمین شده است،۴۵-     همچنانکه جائز نیست که در عقب‌۴۶-    ماندگی کشوهای امریکای لاتین مسیحیت متهم گردد.
امانت علمی ایجاب می‌کند که حکم بر موضع‌گیری اسلام نسبت به تمدن، براساس بررسی موضوعی اصول اسلام، و از روی انصاف صورت گیرد نه بر اساس شایعات، اتهامات و پیش داوریهای باشد که هیچ ربطی به حقیقت ندارند.