وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
حکم تبریک و تهنیت گفتن به مناسبت روز عید بصورت کتبی یا تصویری به دیگران
آیا تبریک گفتن عید به صورت کتبی، تصویری و شفاهی جنبه دینی و مذهبی دارد و یا یک اصطلاح عرفی است؟
الحمدلله
از جمله آداب عید اینست که در دو عید فطر و قربان به دیگران تهنیت و تبریک گفت، چنانکه صحابه رضی الله عنهم به همدیگر می گفتند:
“تُقُبِّل الله منا ومنک”.
چنانکه از جبیر بن نفیر روایت شده :
« کَانَ أَصْحَابُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ إِذَا اِلْتَقَوْا یَوْمَ الْعِیدِ یَقُولُ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ : تَقَبَّلَ اللَّهُ مِنَّا وَمِنْک».
قال فی الفتح (۲/۴۴۶) اسناده حسن.
یعنی: «هرگاه اصحاب پیامبر صلی الله علیه وسلم در روز عید همدیگر را می دیدند بعضی از آنها به دیگری می گفتند: “تقبل الله منا و منک : خداوند عبادات ما و شما را قبول کند”.
البته ضروری نیست که حتما از لفظ “تقبل منا و منک” یا معنای فارسی آن جهت تبریک گفتن استفاده کرد، بلکه می توان از هر لفظ مشابه دیگری که در بین مردم برای تبریک گفتن رایج است استفاده کرد بشرطیکه آن الفاظ مباح باشند و منع شرعی نداشته باشند، مثلا گفت:
“عید شما مبارک” یا “خداوند این روز را برای ما و شما بابرکت گرداند” و یا غیره ..
همچنین می توان بصورت شفاهی یا کتبی یا غیره به دیگران تبریک گفت و مانعی وجود ندارد.
از شیخ الاسلام ابن تیمیه در این باره سوال شد:
«آیا تبریک گفتن در روز عید و آنچه که بر زبان مردم رایج شده که می گویند: “عیدت مبارک” و الفاظ مشابه آن، اصلی در شریعت دارد یا خیر؟ و اگر اصلی در شریعت دارد چه باید گفت؟
پاسخ دادند:
«تبریک روز عید و اینکه بعضی از مردم بعد از نماز (عید) در وقت دیدار به دیگران می گویند: “تقبل منا و منکم” و “أَحَالَهُ الله علیک” و همانند آن الفاظ، این امر از بعضی از صحابه روایت شده که آنها آنرا انجام دادند و ائمه (اربعه) از جمله امام احمد و دیگران بر آن رخصت و جواز داده اند،
اما امام احمد گفته:
من شروع کننده تبریک به کسی نخواهم بود اما اگر کسی در آغاز به من تبریک گوید به او جواب (متقابل) خواهم گفت. و این بدان خاطر است چون جواب سلام و تحیت واجب است،
اما آغاز تبریک گفتن (به مردم) سنت نیست، البته از آن نهی هم نشده است، و هرکس آنرا انجام داد کارش درست است و هرکس انجام نداد کار او نیز ایرادی ندارد،
والله اعلم
“الفتاوی الکبری” (۲/۲۲۸).
همچنین از علامه ابن عثیمین پرسیده شد:
حکم تبریک عید چیست؟ و آیا الفاظ معینی دارد؟
پاسخ دادند:
«تبریک عید جایز است، اما الفاظ مخصوصی ندارد، بلکه هرآنچه در میان مردم رایج (عرف) است، همان لفظ نیز جایز است بشرطیکه در آن گناهی نباشد».
و باز گفتند: «تبریک عید توسط بعضی از صحابه صورت گرفته است، و بالفرض که چنین چیزی در بین صحابه وجود نداشته باشد، اکنون این امر (تبریک عید) از جمله امورات عادی بین مردم است که به آن عادت دارند ]یعنی جزو عادت و عرف مردم شده است[ که بعضی از مردم در وقت فرا رسیدن روز عید و اکمال روزه و قیام شب به دیگران تبریک می گویند».
و باز از ایشان سوال شد:
حکم مصافحه (دست دادن) و معانقه (بغل کردن هم) و تبریک گفتن بعد از نماز عید چیست؟
پاسخ دادند:
«انجام اینها ایرادی ندارد، زیرا مردم آنها را بعنوان عبادت و تقرب الی الله انجام نمی دهند، بلکه تنها به دلیل عادت و عرف انجام می دهند، و آنرا نشانه احترام و اکرام می دانند، و مادامیکه عادت ( عرفی) مخالف با شریعت نباشد، اصل بر جواز آن است».
“مجموع فتاوی ابن عثیمین” (۱۶/۲۰۸-۲۱۰) .
خلاصه اینکه: مصافحه و یا تبریک گفتن به مناسبت روز عید قربان و فطر با هر لفظی که باشد – بشرطیکه معنای لفظ گناه نباشد – جایز است
و می توان بصورت شفاهی یا کتبی یا غیره گفت و مانعی شرعی وجود ندارد، زیرا این اعمال وجهه عبادی ندارند و برگرفته از عرف و عادت مردم است، و در کل تبریک گفتن نه سنت است و نه مکروه، بلکه مباح است.
والله اعلم