ادب در رابطه با خداوند (۲)

در اینجا برخی آداب که فرد مسلمان باید در ارتباط با خداوند سبحانه و تعالی مراعات نماید، بیان می‌شود:

به او شرک نورزد: انسان مسلمان خداوند سبحانه و تعالی را می‌پرستد و کسی را با او شریک نمی‌داند. خداوند سبحان خود آفریدگار سزاوار پرستش است بی‌آنکه شریکی و انبازی داشته باشد. خداوند سبحان می‌فرماید: ﴿ ۞وَٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَلَا تُشۡرِکُواْ بِهِۦ شَیۡ‍ٔٗاۖ﴾ [النساء: ۳۶] یعنی: «خدا را بپرستید و چیزى را با او شریک مگردانید…».

بندگی پاک و بی‌ریای خداوند:

اخلاص و پاکی نیت شرط اساسی پذیرفته شدن اعمال می‌باشد. خدادند سبحانه و تعالی عملی رانمی پذیرد مگر آنچه پاک و بی‌آلایش بخاطر او و بدور از جلوه گری و ریا باشد. آنجا که می‌فرماید: ﴿فَمَن کَانَ یَرۡجُواْ لِقَآءَ رَبِّهِۦ فَلۡیَعۡمَلۡ عَمَلٗا صَٰلِحٗا وَلَا یُشۡرِکۡ بِعِبَادَهِ رَبِّهِۦٓ أَحَدَۢا ١١٠﴾ [الکهف: ۱۱۰] به این معنی که: «… پس هر کس به لقاى پروردگار خود امید دارد باید به کار شایسته بپردازد و هیچ کس را در پرستش پروردگارش شریک نسازد».

چشم داشتن به خداوند:

چنانچه خداوند سبحان بر تمام آفریدگانش آگاه است. ما را می‌بیند و می‌شنود و از آنچه در درونمان می‌گذرد داناست. درنتیجه انسان مسلمان به پرستش پروردگاش در آشکار و نهان علاقمند است و از عرچه نهی نموده باشد دوری می‌گزیند. از پیامبر صلی الله علیه وسلم در مورد احسان پرسیدند، فرمود: (أن تعبد الله کأنک تراه، فإن لم تکن تراه فإنه یراک). [متفق علیه]  معنی حدیث شریف: «که خداوند را چنان پرستش کنی که او را می‌بینی، چه اگر تو او را نمی‌بینی، او می‌بیندت».

یاری خواستن از خداوند:

فرد مسلمان تنها از خداوند یاری می‌طلبد، و اطمینان دارد که خداوند بر عطا و منع هر چیز تواناست. بنابراین از او حاجت نیاز یاری و موفقیت خویش را به درگاه او می‌برد. در قرآن کریم آمده است: ﴿قُلِ ٱللَّهُمَّ مَٰلِکَ ٱلۡمُلۡکِ تُؤۡتِی ٱلۡمُلۡکَ مَن تَشَآءُ وَتَنزِعُ ٱلۡمُلۡکَ مِمَّن تَشَآءُ وَتُعِزُّ مَن تَشَآءُ وَتُذِلُّ مَن تَشَآءُۖ بِیَدِکَ ٱلۡخَیۡرُۖ إِنَّکَ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٞ ٢۶﴾ [آل عمران: ۲۶] معنی آیه: «بگو بار خدایا تویى که فرمانفرمایى هر آن کس را که خواهى فرمانروایى بخشى و از هر که خواهى فرمانروایى را باز ستانى و هر که را خواهى عزت بخشى و هر که را خواهى خوار گردانى همه خوبی‌ها به دست توست و تو بر هر چیز توانایى». آنحضرت صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: «إذا سألتَ فاسأل الله، وإذا استعنتَ فاستعن بالله» [ترمذی]. معنی حدیث: «هرگاه خواسته‌ای داشتی از خداوند بخواه! و هرگاه کمک جستی آن را از خداوند بجوی!».

محبت و دوست داشتن خداوند: مسلمان پروردگارش را دوست داشته و نافرمانی او را نمی‌کند. باری تعالی می‌فرماید: ﴿وَٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ أَشَدُّ حُبّٗا لِّلَّهِۗ﴾ [البقره: ۱۶۵] یعنی: «ولى کسانى که ایمان آورده‏اند بیشترین محبت را به خدا دارند».

گرامیداشت شعائر اسلام:

مسلمان اوامر خداوند را بزرگ شمرده و در اجرای آن می‌کوشند. اینگونه پیمان خداوند خویش را گرامی داشته و از آن سرپیچی ننموده و در بجاآوردن عبادات سستی و تنبلی به خود راه نمی‌دهند. لیکن شعائر خداوند را بزرگ می‌دارند؛ چون نیک می‌دانند که اینکار علامت پاکی و پرهیزگاری قلب‌هایشان است. خدای سبحان می‌فرماید: ﴿ذَٰلِکَۖ وَمَن یُعَظِّمۡ شَعَٰٓئِرَ ٱللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقۡوَى ٱلۡقُلُوبِ ٣٢﴾ [الحج: ۳۲] معنی آیه: «این است [فرایض خدا] و هر کس شعایر خدا را بزرگ دارد در حقیقت آن [حاکى] از پاکى دل‌هاست».

خشم گرفتن درصورت پاس نداشتن حرمت‌ها و نوامیس خداوندی:

وقتی یک مسلمان کسی را می‌بیند که مرتکب گناه گشته یا بر معصیتی اصرار می‌ورزد، به خاطر خداوند به خشم آمده و می‌کوشد تا آن معصیت یا موضوع ناپسند را تغییر داده و اصلاح نماید. یکی از بزرگترین گناهانی که مایه‌ی نابودی انسان بوده و باعث خشم خداوند می‌گردد، ناسزا گویی به دین خدا، کتاب او و یا به پیامبر صلی الله علیه وسلم می‌باشد. فرد مسلمان از آن‌ها به خشم آمده و از انجام آن نهی کرده و فرد را از عذاب خداوند عزوجل بیم می‌دهد.

توکل بر خداوند:

انسان مسلمان در تمام کارهایش بر خداوند توکل می‌نماید. خداوند متعال خود می‌فرماید: ﴿وَتَوَکَّلۡ عَلَى ٱلۡحَیِّ ٱلَّذِی لَا یَمُوتُ﴾ [الفرقان: ۵۸] ویقول تعالى: ﴿وَمَن یَتَوَکَّلۡ عَلَى ٱللَّهِ فَهُوَ حَسۡبُهُۥٓۚ إِنَّ ٱللَّهَ بَٰلِغُ أَمۡرِهِۦۚ قَدۡ جَعَلَ ٱللَّهُ لِکُلِّ شَیۡءٖ قَدۡرٗا ٣﴾ [الطلاق: ۳] یعنی: «… و هر کس بر خدا اعتماد کند او براى وى بس است‏خدا فرمانش را به انجام‏رساننده است به راستى خدا براى هر چیزى اندازه‏اى مقرر کرده است».

پیامبر عظیم الشان صلی الله علیه وسلم در این رابطه می‌فرماید: (لو أنکم توکَّلون على الله حق توکَّله، لرُزِقْتُم کما یُرْزَق الطیر تغدو خِمَاصًا (جائعه) وتعود بطانًا (شَبْعَی)). [ترمذی] معنی حدیث: «چنانچه شما آنگونه که باید بر خداوند توکل کنید».

خرسندی و رضایت به قضای الهی:

مسلمان به قضای الهی راضی است؛ و این از نشانه‌های ایمان او به خداوند می‌باشد. چنین انسانی بر پیش آمدها صبر پیشه کرده و مانند برخی افراد نمی‌گوید: خدایا، این چه بود که بر سرم آوردی؟

آری، او به تقدیر الهی اعتراض نمی‌کند و بلکه چیزی را به زبان می‌آورد که پروردگارش را خرسند سازد.

خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَلَنَبۡلُوَنَّکُم بِشَیۡءٖ مِّنَ ٱلۡخَوۡفِ وَٱلۡجُوعِ وَنَقۡصٖ مِّنَ ٱلۡأَمۡوَٰلِ وَٱلۡأَنفُسِ وَٱلثَّمَرَٰتِۗ وَبَشِّرِ ٱلصَّٰبِرِینَ ١۵۵ ٱلَّذِینَ إِذَآ أَصَٰبَتۡهُم مُّصِیبَهٞ قَالُوٓاْ إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّآ إِلَیۡهِ رَٰجِعُونَ ١۵۶ أُوْلَٰٓئِکَ عَلَیۡهِمۡ صَلَوَٰتٞ مِّن رَّبِّهِمۡ وَرَحۡمَهٞۖ وَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُهۡتَدُونَ ١۵٧﴾ [البقره: ۱۵۵-۱۵۷] یعنی: «و قطعا شما را به چیزى از [قبیل] ترس و گرسنگى و کاهشى در اموال و جان‌ها و محصولات مى‏آزماییم و مژده ده شکیبایان را. [همان] کسانى که چون مصیبتى به آنان برسد مى‏گویند ما از آن خدا هستیم و به سوى او باز مى‏گردیم. بر ایشان درودها و رحمتى از پروردگارشان [باد] و راه‏یافتگان [هم] خود ایشانند».