حدیث

اسلام با غربت آغاز شده و در آینده دیگر بار غریب خواهد شد

در صحیح ثابت است که عبدالله بن مسعود رضی الله عنه از رسول خدا صلی الله علیه وسلم روایت می‌کند که فرمود: اسلام با غربت آغاز شده و در آینده دیگر بار غریب خواهد شد، خوشا به حال غریبان. پرسیدند: غریبان چه کسانی هستند؟ فرمود: تکتازانی از قبایل مختلف(به روایت بخاری و مسلم، و نزد ابن ماجه از حدیث انس …

بیشتر بخوانید »

مردم در مورد خیر از پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم می‌پرسیدند و من در مورد شر از ایشان سؤال می‌کردم

امام بخاری رحمه‌الله از ابی‌ادریس خولانی روایت می‌کند که حذیفه‌ابن الیمان رضی الله عنه فرمود: مردم در مورد خیر از پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم می‌پرسیدند و من در مورد شر از ایشان سؤال می‌کردم از ترس اینکه مبادا دچارش شوم، پرسیدم: یا رسول‌الله صلی الله علیه وسلم ! ما در جاهلیت و شر بودیم که خداوند این خیر …

بیشتر بخوانید »

وقتی که خداوند از قضاوت بین بندگان فارغ شود

مسلم از طریق زهری از عطاء بن یزید لیثی از ابوهریره حدیثی طولانی از پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم روایت می‌کند که در آن آمده است: وقتی که خداوند از قضاوت بین بندگان فارغ شود، تصمیم می‌گیرد هر آن کس را که بخواهد با رحمتش از جهنم بیرون آورد. به فرشتگان دستور می‌دهد: هر کس به خدا شرک نیاورده …

بیشتر بخوانید »

آخرین فردی که از جهنم بیرون می‌آید

امام بخاری از عبدالله بن مسعود رضی الله عنه روایت می‌کند که رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمودند: «من آخرین فردی که از جهنم بیرون می‌آید و به بهشت داخل می‌شود را می‌شناسم. او فردی است که سینه‌خیز از جهنم بیرون می‌آید. خداوند به او می‌گوید: برو و به بهشت داخل شو. در هنگام ورود تصور می‌کند که بهشت …

بیشتر بخوانید »

مساجد و آداب آن

احادیث صحیح بسیار زیادی در مورد مساجد وجود دارد از جمله: ۱- «المساجِدُ بُیُوتُ المُتَّقین». یعنی: «مساجد خانه­ی پرهیزکاران است». ۲- نشستن در مساجد را برای خود لازم بگیرید، چرا که مساجد جایگاه انبیاست. ۳- ابو ادریس خولانی می‌گوید: مساجد جای نشستن محبوب‌ترین بندگان خداست و هرزه­گویان به آن راه ندارند. ۴- مالک بن دینار می‌گوید: اگر قضای حاجتی نبود، …

بیشتر بخوانید »

نرم شدن قلب

یکی نزد نبی اکرم صلی الله علیه وسلم آمد و از سنگدل بودن خود شکایت کرد: فرمود: بر سر یتیم دست بکش و به او غذا بده تا دلت نرم گردد و فرمود: هرکس بر سر یتیم دست بکشد به اندازه­ی موهایی که در سرش دارد، برای او مغفرت نوشته می‌شود و در حدیث دیگر می‌فرماید: هر کس یتیمی را …

بیشتر بخوانید »

حرام بودن گدایی

عوف بن مالک اشتری گفت: نزد رسول خدا ج نه نفر بودیم که ناگهان فرمود: آیا با من بیعت نمی‌کنید؟ گفتیم برای چه چیزی؟ فرمود: بر چهار چیز: ۱- عدم شِرک به خداوند ۲- ادای نماز‌های پنچ‌گانه ۳- دادن زکات و صدقه ۴- را به خاطر مهمّ بودنش مخفیانه به گوش ما گفت که عدم سؤال و گدایی کردن([۱]). حاضران …

بیشتر بخوانید »

هرکس با وجود توانایی اگر خشمش را فرو برد

پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم فرمود: هرکس با وجود توانایی اگر خشمش را فرو برد، خداوند متعال از او خشمش را برطرف می‌نماید و به او می‌گوید بیا از حورهای بهشتی هرکدام را که دوست داری برای خود انتخاب کن([۱]). [۱]– صحیح ترمذی ج ۲٫

بیشتر بخوانید »

فقرای امّت از فقرشان به رسول خدا شکایت کردند

فقرای امّت از فقرشان به رسول خدا شکایت کردند و گفتند: ثروتمندان از ما جلو افتادند، حج می‌کنند، زکات می‌پردازند و صدقه می‌دهند! رسول خدا ج فرمود: انعام مخصوص فقراست و برای ثروتمندان نیست، قصری در بهشت است که از یاقوت سرخ است و بقیّه­ی بهشتیان با تعجّب به آن می‌نگرند، نه مال شهیدان است و نه مال مجاهدان؛ فقط …

بیشتر بخوانید »

سه کس مستحق عذابند

سه کس مستحق عذابند و خداوند بنا به فرموده­ی رسول گرامی اسلام در روز قیامت به روی این سه نفر حتّی نگاه هم نمی‌کند. ۱- پیرمرد زناکار، ۲- فقیر مغرور ۳-  پادشاه دروغگو([۱]). چون زنا کردن برای جوان از جهاتی قابل توجیه است ولی از پیری که نیروهای جِنسییش از کار افتاده است، بسیار بعید است. غرور از ثروتمند از …

بیشتر بخوانید »

خداوندا به وسیله­ی آب و برف و تگرگ سرد مرا پاک بفرما

پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: «الّلهُمَّ طَهِّرْنی مِنْ خَطایا بِالـماءِ وَالثَلَجِ وَالبَردِ»([۱]). یعنی: «خداوندا به وسیله­ی آب و برف و تگرگ سرد مرا پاک بفرما». یک نفر از شیخ الاسلام ابن تیمیه پرسید: چرا باید خطاهای انسان با آب سرد شسته شود حال آنکه آب گرم از آب سرد پاک کننده‌تر است؟! فرمود: خطا و گناه کردن باعث …

بیشتر بخوانید »

خواب برادر مرگ است

پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: «النَّوْمُ اَخو الْمَوْت». یعنی: خواب برادر مرگ است به عبارت دیگر خواب مرگ موقّتی است. خداوند متعال در سوره‌های فرقان / ۴۷ و نبأ / ۹ و روم / ۲۳ از خواب صحبت کرده است و یکی از منهیّات پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم نخوابیدن جلوی نور خورشید می‌باشد چون این کار باعث …

بیشتر بخوانید »

خشم مانند آتش است در درون انسان‌ها

خشم مانند آتش است در درون انسان‌ها. آیا نمی‌بینید که هنگام خشمگین شدن انسان چگونه صورتش قرمز می‌شود و چشمانش سرخ می‌گردد! هرگاه خشمگین شدید بنشینید و اگر توانستید، وضو بگیرید چون خشم شیطان است و شیطان از آتش و آتش جُز با آب با چیز دیگری خاموش نمی‌شود. بهترین شخص آن است که دیر خشمگین شود و زود رضایت …

بیشتر بخوانید »

حقیقت دنیا از زبان پیامبر صلی الله علیه وسلم

رسول خدا صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: حقیقت دنیا سر سبز و شیرین است! خداوند شما را در آن نماینده­ی خود قرار داد تا ببیند که چگونه رفتار می‌نمایید! از زنان پرهیز نمایید، چون اوّلین آزمایشی بود برای بنی اسرائیل که در آن شکست خوردند. بیدار باشید که مردم گوناگون آفریده شده‌اند! برخی از آن‌ها کافر به دنیا می‌آیند و …

بیشتر بخوانید »

ی ابلیس پس دشمنانت چند نفرند

پیابر فرمود: ای ابلیس پس دشمنانت چند نفرند؟ گفت بیست نفرند: ۱- عالم عمل‌کننده. ۲- عابد جوان ۳- حافظ قرآن ۴- ادا کننده­ی فرایض ۵- محبّان یتیمان و اسیران ۶- قلب مهربانان ۷- متواضعان ۸- آکلان مال حلال ۹- دو جوانی که همدیگر را بخاطر خدا دوست می‌دارند. ۱۰- کسانی‌که بر نماز‌های جماعت حریص هستند. ۱۱- کسانی‌که نماز می‌خوانند در …

بیشتر بخوانید »

ای ابلیس دوستانت در امّت من چند نفر هستند

ابن عبّاس می‌فرماید: روزی ابلیس پیش رسول خدا آمد و رسول خدا از او پرسید: ای ابلیس دوستانت در امّت من چند نفر هستند؟ ابلیس گفت: ده نفر هستند: ۱- رهبر و پادشاه ظالم ۲- انسان مغرور ۳- ثروتمند بی‌توجهّ ۴- عالم زیر فرمان ستمکاران ۵- مُحتکر (کسی‌که مایحتاج مردم را انبار و موقع‌گرانی به قیمت گزاف می‌فروشد) ۶- زناکار …

بیشتر بخوانید »

خدا هرگز از ده نفر نماز قبول نمی‌کند

پیامبر فرمود: خدا هرگز از ده نفر نماز قبول نمی‌کند: ۱- کسی‌که زکات ندهد. ۲- کسی‌که همیشه با ریاکاری نماز بخواند. ۳- امام جماعتی که مردم از او ناراضی باشند. ۴- مردی که در تملّک دیگری باشد و فرار نماید. ۵- زنی که شوهرش را ناراحت نماید. ۶- زنی‌که چادر و حجاب نداشته باشد. ۷- رباخوار ۸- رهبر ظالم ۹- …

بیشتر بخوانید »

ده نفر لعنت شده هستند

حضرت ابن عبّاس از رسول گرامی اسلام روایت می‌کند که فرمود: ده نفر لعنت شده هستند: ۱- قلاع: سؤال شد چه کسی است؟ فرمود: کسی که دروغگو و فتنه‌گری را رواج دهد. ۲- جیوف: سؤال شد او چه کسی است؟ فرمود: کسی که نبش قبر نماید. ۳- القتات: پرسیده شد او کیست؟ فرمود: کسی که سخن چینی نماید. ۴- دبوب: …

بیشتر بخوانید »

زمین هر روز یازده بار فریاد می‌زند

از حضرت انس بن مالک روایت است که آن حضرت صلی الله علیه وسلم فرمود: زمین هر روز یازده بار فریاد می‌زند: ۱- ای کسی‌که بر پشت من کوشش می‌کنی ولی نمی‌دانی سرانجامت درون من است. ۲- بر پشت من گناه می‌کنی ولی نمی‌دانی که در درون من عذاب می‌بینی. ۳- بر پشت من می‌خندی ولی نمی‌دانی که در درون …

بیشتر بخوانید »

فرزندان شیطان نه تا هستند

۱- زلیتون – رییس بازارها که مردم را وادار به خوردن قسم‌های دروغ می‌نماید. ۲- وثین – رییس بلا و مصیبت‌ها که مردم را دعوت به هلاکت و مصیبت می‌نماید. ۳- اعوان – که رییس پادشاهان و حکّام است که باعث می‌شود به مردم ظلم نمایند. ۴- هفاف – رییس مشروب خواران است که جوانان را تشویق به نوشیدن شراب …

بیشتر بخوانید »

هفت فتِنه و هفت نِعمت

رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمود: قدر هفت نعمت را قبل از هفت فتنه بدانید: ۱- قّدر وقت قبل از مشغولیّت ۲- ثروت قبل از فقر ۳- سلامتی قبل از بیماری ۴- جوانی قبل از پیری ۵- زندگی قبل از مرگ ۶- دجّال قبل از خروجش ۷- قیامت قبل از آمدنش([۱]). [۱]– صحیح ترمذی / ج۱٫

بیشتر بخوانید »

برییل به قدری سفارش کرد…

از حضرت جابر روایت است که رسول خدا فرمود: ۱- جبرییل به قدری در مورد همسایگان مرا سفارش می‌کرد که گمان می‌کردم، آن‌ها نیز ارث می‌برند. ۲- به قدری در مورد زنان مرا سفارش می‌کرد که گمان می‌کردم نباید آن‌ها را طلاق داد. ۳- به قدری در مورد برده‌ها سفارش می‌کرد که گمان می‌کردم باید همه­ی آن‌ها را آزاد کرد. …

بیشتر بخوانید »

شیطان در جلوی انسان ایستاده است و او را به خود دعوت می‌دهد

پیامبر اکرم فرمود: شیطان در جلوی انسان ایستاده است و او را به خود دعوت می‌دهد. اگر دعوت او را بپذیرد، دینش را از دست می‌دهد، نفس در طرف راست ایستاده است و او را به معصیت دعوت می‌دهد، اگر دعوت او را بپذیرد، روح خود را از دست می‌دهد، مال و آرزو‌ها در طرف چپ انسان ایستاده‌اند و او …

بیشتر بخوانید »

شش چیز در شش محل غریبند

رسول خدا فرمود: شش چیز در شش محل غریبند: ۱- مسجد در جایی که در آن نماز نمی‌خوانند. ۲- قرآن در خانه‌ای که آن را تلاوت نمی‌کنند. ۳- قرآنی که در حافظه­ی شخص فاسق است. ۴- زن صالحی که در خانه­ی مرد ستمکار قرار دارد. ۵- مرد صالحی که در دست زن بداخلاق قرار دارد. ۶- عالمی که در میان …

بیشتر بخوانید »

هرکس نماز ترک کند

قال رسول الله صلی الله علیه وسلم: «۱- مَن تَرَکَ صَّلاه الصُبح فَلیَس فی وَجهه نورا ۲- مَن تَرَکَ صِّلاهَ الظُّهر فَلیَس فی طَعامه بَرکّه ۳- مَنّ ترَکَ صَّلاه العَصْر فَلیَس فی جِسمه طاقه ۴- مَن تَرَکَ صَّلاه المَغرِب فَلیَس فِی اُولادهِ ثَمَرَه ۵- مَن تَرَکَ صَّلاهَ العِشاء فَلیَسَ فِی نِومِه راحَه» صحیح ترمذی / یعنی: «هرکس نماز صبح را …

بیشتر بخوانید »

قدر پنچ چیز را قبل از پنچ چیز بدانید

اوّل – قدر جوانی را قبل از پیری. دوّم – قدر سلامتی را قبل از بیماری. سوّم – قدر ثروت قبل از فقیری. چهارم – قدر فراغت قبل از مشغولیت و پنچم- قدر زندگانی قبل از مرگ([۱]).  هرکس می‌خواهد قدر ثروت خود را بداند باید اندک مدّتی پیش فقیران زندگی کند، هرکس می‌خواهد قدر جوانی خود را بداند باید با …

بیشتر بخوانید »

زمانی بر امتّم فرا می‌رسد که پنچ چیز را دوست می‌دارند و پنچ چیز را از دست می‌دهند

پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم فرمود: زمانی بر امتّم فرا می‌رسد که پنچ چیز را دوست می‌دارند و پنچ چیز را از دست می‌دهند. ۱- دنیا را دوست می‌دارند و آخرت را از دست می‌دهند. ۲- مال و ثروت را دوست می‌دارند و حساب و کتاب را فراموش می‌کنند. ۳- زن و بچّه را دوست می‌دارند و حوری­های بهشتی …

بیشتر بخوانید »

«اخْتِلافُ أُمَّتِی رَحْمَهٌ».

شاید در آنچه گفتیم، برخی با استناد به حدیث منسوب به سنّت نبوی یعنی جمله‌ی «اخْتِلافُ أُمَّتِی رَحْمَهٌ»، ما را مورد اعتراض قرار دهند که از مفهوم این حدیث تمایل و رغبت به اختلاف فهم می‌شود، زیرا رحمت شأنش این است که خودِ آن و اسباب آن مورد تمایل و رغبت قرار می‌گیرد و از جمله‌ی اسباب آن هم اختلاف …

بیشتر بخوانید »

قول راجح در قبول خبر آحاد

گرچه قبول داریم که احناف و مالکیه این شرایط را فقط برای این گذاشته‌اند تا به صحت سنّت و انتساب آن به رسول خدا ج اطمینان حاصل کنند، لکن قول آنان مرجوح است و قول دیگران راجح است، زیرا اگر روایت سنّت صحیح باشد، یعنی راویانِ عادل، ثقه و اهل حفظ و دقت آن را روایت کرده باشند، اتباع آن و …

بیشتر بخوانید »

شرایط احناف برای قبول خبر آحاد

۱- سنّت متعلّق به اموری نباشد که زیاد واقع می‌شوند، زیرا چیزی که زیاد واقع می‌شود، لازم است که به طریق تواتر یا شهرت نقل شود، زیرا داعیه‌های نقل آن به طریق تواتر و شهرت فراهم است و بنابراین، اگر به این صورت نقل نشد و به طریق آحاد نقل گردید، این امر بر عدم صحتِ آن سنّت دلالت دارد، …

بیشتر بخوانید »

شرایط مالکیه برای قبول خبر آحاد

شرط مالکیه برای قبول خبرِ آحاد، عدم مخالفت آن با عملِ اهل مدینه است و دلیل آن‌ها هم این است که عمل اهل مدینه به مثابه‌ی سنّت متواتر است، زیرا آن‌ها عمل را از طریق پیشینیان خود از رسول خدا صلی الله علیه وسلم به ارث برده‌اند و به همین دلیل، عمل آنان به منزله‌ی روایت و سند متواتر است …

بیشتر بخوانید »

شرایط عمل به سنّت آحاد

مسلمانان اجماع دارند که سنّت احاد بر همه حجّت است و تبعیت از آن لازم می‌باشد و از مصادر تشریع است، لکن در مورد شرایط لازم برای آن، یعنی شرایط وجوب عمل به آن و استنباط احکام از آن، باهم اختلاف دارند که می‌توان اختلاف آن‌ها را در دو قول گرد آورد. قول اول: سنتی که فرد عادل و ثقه …

بیشتر بخوانید »

سنّت آحاد

سنتی است که تعدادی که به حد تواتر نمی‌رسند، آن را در عصر تابعین یا تبع تابعین از رسول خدا صلی الله علیه وسلم روایت کرده‌اند. پس، از دیدگاه احناف، این سنت، سنتی است که نه متواتر است و نه مشهور؛ اما از دیدگاه دیگران، آن است که متواتر نیست[۱]. این سنّت از دیدگاه جمهور مفید ظن راجح به صحت …

بیشتر بخوانید »

سنّت مُتَواتِر

در تعریف سنّت متواتر، می‌توان گفت که: سنتی است که آن را تعداد کثیری که عادتاً تبانیِ آن‌ها بر دروغ یا وقوعِ دروغ از جانب آنان بدون قصدِ تبانی محال است، از گروهی مثل خود روایت کرده‌اند و این سلسله تا زمانی که سنّت منقول به رسول خدا می‌رسد، به همین شکل ادامه می‌یابد و مستند علم آنان به این …

بیشتر بخوانید »

انواع سنّت از جهتِ رسیدنِ آن به ما

سنت، از حیثِ راه‌های رسیدنِ آن به ما -یعنی روایتِ آن که همان چیزی است که از آن به «سندِ حدیث» تعبیر می‌شود- بنابر دیدگاه احناف، به سنّت متواتر، سنّت مشهور و سنّت آحاد تقسیم می‌شود؛ اما جمهور معتقدند که: به دو قسمتِ سنّت متواتر و سنّت آحاد تقسیم می‌گردد و جمهور سنّت مشهور را هم نوعی از سنّت آحاد …

بیشتر بخوانید »

مقدمه‌ای در مورد اسرائلیات

کلام علامه دکتر محمد ابوشهبه بر گرفته از کتاب: (الإسرائیلیات والـموضوعات فی کتب التفسیر). دانشمندان اسلامی به تفصیل در رابطه با اسرائیلیات صحبت نموده و آن را بر سه قسم دسته بندی کرده‌اند: قسم نخست: روایت‌های اسرائیلی است که درست بودن آن را با مطابقت به قرآن و سنت دانسته‌ایم، قرآن کتاب غالب و گواه بر کتاب‌های پیشین است؛ آنچه …

بیشتر بخوانید »

السبکی به سوی عمل کردن به حدیث دعوت می‌کند

  شیخ حافظ الدین السبکی – رحمه الله – به گونه‌ای دیگر که ابن الصلاح آن را بیان نکرده موضوع مورد نظر را مطرح می‌کند بدین صورت که هر گاه شخص مسلمانی کسی را پیدا نکرد که به حدیث مورد نظر او عمل کرده باشد باید چه کار بکند؟ سبکی در جواب این سوال می‌گوید: «معتقدم که باید از حدیث …

بیشتر بخوانید »

دیدگاه ابن الصلاح در رابطه با عمل کردن به حدیث

علاوه بر آنچه که ذکر کردیم، امام نووی – رحمه الله – بعد از سخنان خود خلاف شرایطی را که البوطی در ارتباط با عمل کردن به حدیث توهم کرده است، از ابن الصلاح نقل کرده و می‌گوید: «استاد ابو عمرو می‌گویدهر کس از پیروان مذهب شافعی حدیثی را دید که با مذهب او مخالف است، نگاه می‌کند اگر آلات …

بیشتر بخوانید »

ا اینکه حتما امر به معروف و نهی از منکر می ‌کنید، یا اینکه در صورت ترک آن خداوند عذاب و عقابی را بر شما نازل می‌کند

حذیفه بن یمان رضی الله عنه می گوید که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: أَنّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ : وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ ، لَتَأْمُرُنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَلَتَنْهَوُنَّ عَنِ الْمُنْکَرِ ، أَوْ لَیُوشِکَنَّ اللَّهُ أَنْ یَبْعَثَ عَلَیْکُمْ عِقَابًا مِنْهُ ، ثُمَّ تَدْعُونَهُ فَلا یَسْتَجِیبُ لَکُمْ ترمذی ۲۱۶۹٫ ترجمه: «سوگند به کسی که جان من در دست …

بیشتر بخوانید »

سلام‌کردن سنگ به پیامبر

سلام‌کردن سنگ به پیامبر در صحیح مسلم، از جابر بن سمره روایت شده که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «إِنِّی لَأَعْرِفُ حَجَرًا بِمَکَّهَ کَانَ یُسَلِّمُ عَلَیَّ قَبْلَ أَنْ أُبْعَثَ إِنِّی لَأَعْرِفُهُ الْآنَ»[۱]؛ «همانا من سنگی را در مکّه می‌شناسم که پیش از اینکه مبعوث شوم، بر من سلام می‌کرد و اکنون نیز آن را می‌شناسم.» [۱]– صحیح مسلم، شمارۀ …

بیشتر بخوانید »