وقت تکبیر گفتن در عید

وقت تکبیر در روز عید فطر از هنگام رفتن به مصلی شروع می‌شود و تا خواندن نماز ادامه می‌یابد
ابن ابی‌شیبه گوید : یزید بن هارون از ابن ابی ذئب از زهری روایت می‌کند که : (أن رسول الله کان یخرج یوم الفطر فیکبر حتی یأتی المصلی، و حتی یقضی الصلاه، فإذا قضی الصلاه قطع التکبیر)[۱] «پیامبرروز عید فطر تکبیرگویان به مصلی می‌آمد تا اینکه نماز را تمام می‌کرد و پس از اتمام نماز تکبیر را قطع می‌کرد».

البانی[۲] گوید : سند این حدیث به طور مرسل صحیح است. و همین حدیث از طریق دیگری به صورت مرفوع از ابن عمر روایت است : بیهقی آنرا از طریق عبدالله بن عمر از نافع از عبدالله بن عمر روایت کرده است که : (أن رسول اللهr کان یخرج فی العیدین مع الفضل بن عباس و عبدالله بن عباس و علی و جعفر و الحسن و الحسین و أسامه بن زید، و زید بن حارثه و أیمن بن أم أیمن رافعا صوته بالتهلیل و التکبیر، فیأخذ طریق الحذائین حتی یأتی المصلی، و إذا فرغ رجع علی الحذائین حتی یأتی منزله) «پیامبر برای نماز دو عید با فضل بن عباس، عبدالله بن عباس، علی، جعفر، حسن، حسین، اسامه بن زید، زید بن حارثه، ایمن ابن ام ایمن خارج می‌شد و با صدای بلند
لا إله إلا الله و الله أکبر می‌گفت و از راه حذائین (مسیر کفاشان) به مصلی می‌رفت و بعد از خواندن نماز از بالای حذائین (از راهی دیگر) به خانه‌اش برمی‌گشت». بیهقی گوید : سند این حدیث از سند قبلی برتر است.

البانی می گوید : رجال این حدیث بجز عبدالله بن عمر (عمری المکبر) ثقه و از رجال مسلم‌اند. و ذهبی در خصوص او گوید : (صدق فی حفظه شییء) «صدوق است ولی حافظه او ایرادی دارد»، همچنین ذهبی و دیگران او را جزء رجال مسلم قرار داده‌اند، پس می‌توان به امثال او استشهاد کرد. بنابراین او شاهدی صالح برای روایت مرسل زهری است، بنابراین به نظر من این حدیث چه به صورت موقوف و چه به صورت مرفوع، صحیح است. والله اعلم –

وقت تکبیر عید قربان از صبح روز عرفه شروع می‌شود و تا عصر آخرین روز ایام التشریق ادامه دارد
این مطلب از علی و ابن عباس و ابن مسعود به صحت رسیده است.[۳]

اما درباره الفاظ تکبیر مجال سخن زیاد است و در روایتی از او ثابت است که ابن مسعوددر ایام التشریق تکبیر را به صورت زوج بکار می‌برد و می‌گفت :
الله أکبر الله أکبر، لا إله إلا الله، الله أکبر الله أکبر و لله الحمد».

ابن ابی شیبه این حدیث را با اسناد صحیح روایت کرده (۱۶۷/۲)، ولی در جایی دیگر با همان سند، الله أکبر را سه بار آورده است. همچنین بیهقی (۳/۳۱۵) آنرا با همان سند از یحیی بن سعید از حکم (بن فروح ابوبکار) از عکرمه از ابن عباس با سه الله أکبر روایت کرده که سند آن هم صحیح است.[۴] [۱]) صحیح : [الصحیحه ۱۷۱]، (۱۶۴/۲).

[۲]) الارواء (۱۲۳/۳).

[۳]) این مطلب را ابن أبی شیبه (۱۶۵/۲) به دو طریق از علی روایت کرده که یکی از آنها «جید» است، و بیهقی هم از آن وجه (۳/۳۱۴) از علی روایت کرده، سپس شبیه آن را از ابن عباس روایت کرده، که سند آن هم صحیح است. حاکم (۱/۳۰۰) هم مثل این مطلب را از ابن عباس و ابن مسعود روایت کرده است، به الإرواء (۱۲۵/۳) مراجعه شود.

[۴]) الإرواء (۱۲۵/۳).