مزایای مطالعه سیرت نبوى

سیرت پیامبر صَلَّىٰ اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ چندین مزیت را در خود جمع کرده است که تحقیق آن فایده‌ای روحی، عقلی و تاریخی می‌بخشد؛ برترین این مزایا به قرار ذیل‌اند:

١ـ سیرت پیامبر خدا صَلَّىٰ اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ صحیح‌ترین سیرت از تاریخ پیامبران مرسَل یا سیرت بزرگ‌ترین مصلحی است که به درست‌ترین طریق علمی به ثبوت رسیده و کوچک‌ترین مجالی را برای شک و تردید در وقایع بارز و پیشامدهای بزرگ به جا نگذاشته است.

٢ـ زندگانی رسول خدا صَلَّىٰ اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ در تمام مراحل آن از هنگام ازدواج پدرش عبدالله با مادرش آمنه تا وفات آن‌حضرت صَلَّىٰ اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ به وضوح روشن است. ما اطلاعات زیادی از ولادت ایشان، دوران کودکی و جوانی، مشغولیت‌های قبل از نبوت و سفرهای ایشان به خارج از مکه و تا این‌که خداوند متعال ایشان را به عنوان رسول کریم برگزید، داریم. و به طور دقیق، واضح و کامل، تمام احوال ایشان را بعد از بعثت سال به سال، به خوبی می‌دانیم که سیرت ایشان عَلَیْهِ الصَّلَاهُ وَالسَّلَامُ را مثل خورشید روشن نموده است و این چیزی است که نه مثل آن و نه نزدیک به آن نسبت به احوال انبیای گذشته به دست می‌آید.

٣ـ سیرت رسول خدا صَلَّىٰ اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ حکایت از انسانی دارد که خداوند متعال او را به مقام رسالت عزت داده است؛ او را بالاتر از انسانیت قرار نداده و زندگانی‌اش را با افسانه‌ها پیوند ننموده و چیزی از الوهیت را ـ نه کم و نه زیاد ـ به وی نسبت نکرده است؛ از این‌جاست که خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: ﴿لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ لِمَنْ کَانَ یَرْجُو اللهَ وَالْیَوْمَ الْآخِرَ﴾ [الأحزاب: ٢١]؛ هر آینه برای شما در شیوه‌ی رسول الله پیروی نیکویی وجود دارد، برای کسی که امید به خدا و روز قیامت دارد.

۴ـ سیرت رسول خدا صَلَّىٰ اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ تمام نواحی جامعه‌ی انسانی را در بر می‌گیرد؛ پیش از آن‌که خداوند متعال وی را به پیامبری اکرام کند، برای ما حکایت از سیرت محمّد جوان امانت‌دار و راست‌کرداری دارد؛ هم‌چنان‌که سیرت رسول خدای دعوتگر به سوی الله را که مفیدترین و برترین وسایل قبول دعوتش را به کار گرفته، حکایت می‌کند. همان‌طور که برای ما حکایت از پیامبری به عنوان همسر و پدر در عطوفت و رفتار نیکویش دارد که حقوق و واجبات هر یک از مرد، زن و فرزندان جداگانه هستند و چنان‌که سیرت پیامبر صدیقی را حکایت می‌کند که واجبات هم‌مجلسی را رعایت کرده و به التزامات و آداب آن وفادار است و زندگانی‌اش سخن از سیرت جنگجوی شجاع، فرمانده فاتح، سیاستمدار پیروز، همسایه‌ی امین و هم‌پیمان راستگویی دارد.

۵ـ سیرت پیامبر محمّد صَلَّىٰ اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ به تنهایی به ما دلیلی می‌دهد که آن هیچ شک و تردیدی را بر صدق رسالت و نبوتش بر جای نمی‌گذارد؛ چرا که آن سیرت شخصیتی است که دعوتش همیشه پیروز بود نه فقط به صورت امور خارق العاده و معجزات؛ بلکه از طریق طبیعی و خالص؛ زیرا او دعوت داد و در این راه اذیت و آزار رسانده شد و تبلیغ کرد و برایش انصاری پدید آمد؛ مجبور به جنگ شد، پس جنگید. او حکیم و در فرماندهی‌اش موفق بود.

یقیناً آن دسته از معجزاتی که برای او به وقوع پیوست، اساس اوّلیه‌ی ایمان عرب به دعوتش قرار نگرفت، حتىٰ ما معجزه‌ای از ایشان را نمی‌یابیم که در پی آن، کفار معاند ایمان آورده باشند، در حالی که معجزات مادی حجتی علیه بیننده‌اش می‌باشند.

از این‌جاست که می‌بینیم امتیاز ویژه‌ی سیرت پیامبر صَلَّىٰ اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ همین است که هیچ کس از طریق مشاهده‌ی یکی از معجزات خارق العاده ایمان نیاورد؛ بلکه هر یک به رضایت عقلی و وجدانی خویش ایمان آورد و معجزاتی که خداوند متعال پیامبرش را با آن نوازش فرمود، جز اکرام ایشان و خاموش نمودن معاندان و مغروران چیزی دیگر نبود.
دکتر مصطفى سباعی
ترجمه : زبیر حسین پور