عبادت(۳)

اصولی که عبادت بر آن بنا می‌شود

اصولی که عبادت بر پایۀ آن گذاشته می‌شود دو اصل است:

نخست: محبت کامل.

دوم: فروتنی کامل.

هیچ عبادتی تنها با یکی از این دو سودمند نخواهد بود. به همین سبب یکی از سلف می‌گوید: هر کس الله را تنها بر اساس محبت، عبادت کند زندیق است، و هر کس او را بر اساس امیدِ تنها عبادت کند مُرجِئه([۱]) است، و هر که او را تنها بر اساس ترس عبادت کند حَروری([۲]) است؛ اما کسی که او را بر اساس محبت و ترس و امید بپرستد مومنِ یکتاپرست است.([۳])

خداوند متعال در توصیف مومنان می‌فرماید:

﴿وَٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ أَشَدُّ حُبّٗا﴾ [البقره: ۱۶۵].

(و کسانی که ایمان آورده‌اند محبتشان نسبت به الله بیشتر است).

و می‌فرماید:

﴿إِنَّ ٱلَّذِینَ هُم مِّنۡ خَشۡیَهِ رَبِّهِم مُّشۡفِقُونَ ۵٧﴾ [المؤمنون: ۵۷].

(کسانی که از بیم پروردگارشان در هراسند).

و همچنین می‌فرماید:

﴿إِنَّهُمۡ کَانُواْ یُسَٰرِعُونَ فِی ٱلۡخَیۡرَٰتِ وَیَدۡعُونَنَا رَغَبٗا وَرَهَبٗاۖ وَکَانُواْ لَنَا خَٰشِعِینَ ٩٠﴾ [الأنبیاء:۹۰].

(آنان در [انجام] کارهای نیک شتاب می‌نمودند و ما را از روی رغبت و بیم می‌خواندند و در برابر ما فروتن بودند).

 

 

[۱]– مرجئه کسانی هستند که عمل را از مسمای ایمان بیرون جدا می‌کنند (آن را جزو ایمان نمی‌دانند) و آن را از حقیقت ایمان خارج می‌دانند. مرجئه گروه‌های بسیاری هستند که در معنای ایمان به هم اختلاف دارند.

[۲]– حروریه همان خوارج هستند و بر اساس حروراء، [که منطقه‌ای است در کوفه و در آنجا بار نخست علیه علی رضی الله عنه جمع شدند] حروری نامیده شده‌اند. خوارج کسانی را که مرتکب گناه کبیره شوند کافر می‌دانند.

[۳]– معارج القبول (۱/ ۳۹۷).