سنت‌هایی که در صبح و شام گفته می شود

۱- آیت الکرسی {ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَیُّ ٱلۡقَیُّومُ}.

فایده آن: «کسی که در هنگام صبح بخواند، تا شب از شر جن در امان است و کسی که در هنگام شب بخواند تا صبح از شر جن در امان می‌ماند». (رواه النسائی وصححه الألبانی).

۲- معوذات:

{قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ}.

و

{قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلۡفَلَقِ}.

و

{قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ}.

رواه أبو داود و الترمذی.

فایده آن: «کسی سه مرتبه هنگام صبح و سه مرتبه هنگام شب بگوید، از شر همه چیز کفایت می‌شود».

۳- «أَصْبَحْنَا وَأَصْبَحَ الْمُلْکُ ِللهِ وَالْحَمْدُ ِللهِ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیْکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیْرٌ، رَبِّ أَسْأَلُکَ خَیْرَ مَا فِیْ هَذَا الْیَوْمِ وَخَیْرَ مَا بَعْدَهُ، وَأَعُوْذُ بِکَ مِنْ شَرِّ مَا فِیْ هَذَا الْیَوْمِ وَشَرِّ مَا بَعْدَهُ، رَبِّ أَعُوْذُ بِکَ مِنَ الْکَسَلِ، وَسُوْءِ الْکِبَرِ، رَبِّ أَعُوْذُ بِکَ مِنْ عَذَابٍ فِی النَّارِ وَعَذَابٍ فِی الْقَبْرِ». (رواه مسلم). و در هنگام شب بجای «أَصْبَحْنَا» بگوید: «أَمْسَیْنَا» و بجای «هذا الیوم» بگوید: «هذه اللیله».

ترجمه: (ما و تمام جهانیان، شب را براى خدا به صبح رسانیدیم، و حمد از آن خداست، هیچ معبودى، بجز الله که یکتاست و شریکى ندارد وجود ندارد. پادشاهى و حمد فقط از آن اوست و او بر هر چیز قادر است. الهى! من خیر آنچه در این روز است و خیر آنچه بعد از آن است را از از تو مىطلبم، و از شرّ آنچه که در این روز و ما بعد آن، وجود دارد، به تو پناه مىبرم. الهى! من از تنبلى و بده‏ىهاى پیرى به تو پناه مىبرم، بار الها! من از عذاب آتش و قبر به تو پناه مى برم).

۴- «اللَّهُمَّ بِکَ أَصْبَحْنَا، وَبِکَ أَمْسَیْنَا، وَبِکَ نَحْیَا، وَبِکَ نَمُوْتُ وَإِلَیْکَ النُّشُوْرُ». (رواه الترمذی). و هنگام شب بگوید: «اللَّهُمَّ بِکَ أَمْسَیْنَا، وَبِکَ أَصْبَحْنَا، وَبِکَ نَحْیَا، وَبِکَ نَمُوْتُ وَإِلَیْکَ الْمَصِیْرُ».

ترجمه: «بار الها! با لطف تو صبح کردیم، و با عنایت تو به شب رسیدیم، و به خواست تو زنده ‏ایم، و به خواست تو مىمیریم، و رستاخیز ما بسوى تو است».

۵- «اللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّیْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، خَلَقْتَنِیْ وَأَنَا عَبْدُکَ، وَأَنَا عَلَى عَهْدِکَ وَوَعْدِکَ مَا اسْتَطَعْتُ، أَعُوْذُ بِکَ مِنْ شَرِّ مَا صَنَعْتُ، أَبُوْءُ لَکَ بِنِعْمَتِکَ عَلَیَّ، وَأَبُوْءُ بِذَنْبِیْ فَاغْفِرْ لِیْ فَإِنَّهُ لاَ یَغْفِرُ الذُّنُوْبَ إِلاَّ أَنْتَ». (رواه البخاری).

ترجمه: «الهى! تو پروردگار من هستى، بجز تو معبود دیگرى نیست، تو مرا آفریدى، و من بنده‏ى تو هستم، و بر پیمان و عده‏ام با تو بر حسب استطاعت خود، پایبند هستم، و از شر آنچه که انجام داده‏ام به تو پناه مىبرم، به نعمتى که به من عطا فرموده‏اى، اعتراف می‌کنم، و به گناهم اقرار مىنمایم، پس مرا ببخشاى، چرا که بجز تو کسى گناهان را نمى‌بخشاید».

فایده آن: کسی که با اعتقاد جازم در وقت شب بگوید پس در همان شب بمیرد به بهشت وارد می‌شود، وهمچنین هنگام صبح.

۷- «اللَّهُمَّ إِنِّیْ أََصْبَحْتُ أُشْهِدُکَ وَأُشْهِدُ حَمَلَهَ عَرْشِکَ، وَمَلاَئِکَتَکَ وَجَمِیْعَ خَلْقِکَ، أَنَّکَ أَنْتَ اللهُ لاَ إِلَهَ ِلاَّ أَنْتَ وَحْدَکَ لاَ شَرِیْکَ لَکَ وَأَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُکَ وَرَسُوْلِکَ». (چهار بار). هنگام شب بگوید: «اللَّهُمَّ إِنِّیْ أََمْسَیْتُ».

ترجمه: «الهى! من در این صبح گاه، تو را و حاملان عرش و تمام فرشتگانت و کلیه مخلوقات تو را گواه می‌گیرم بر این که تو الله هستى، بجز تو معبود دیگرى «بحق» وجود ندارد، تو یگانه‏اى و شریکى ندارى، و محمد  صلی الله علیه و سلم بنده و فرستاده‏ ى تو است».

فایده آن: کسی که در هنگام نماز صبح و یا شب چهار مرتبه بگوید خداوند او را از آتش آزاد می‌سازد.

۸- «اللَّهُمَّ مَا أَصْبَحَ بِیْ مِنْ نِعْمَهٍ أَوْ بِأَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ فَمِنْکَ وَحْدَکَ لاَ شَرِیْکَ لَکَ، فَلَکَ الْحَمْدُ وَلَکَ الشُّکْرُ». رواه أبوداود والنسائی فی عمل الیوم واللیله.

ترجمه: «الهى! هر نعمتى که در این صبح، شامل حال من یا یکى از مخلوقات شده، از طرف تو بوده است، تو شریکى ندارى، پس ستایش و شکر از آنِ تو است».

فایده آن: «کسی که در هنگام صبح بگوید شکر همان روزش را ادا کرده است، و کسی که در هنگام شب بگوید شکر همان شبش را ادا نموده است.

۹- «اللَّهُمَّ عَافِنِیْ فَیْ بَدَنِیْ، اللَّهُمَّ عَافِنِیْ فِیْ سَمْعِیْ، اللَّهُمَّ عَافِنِیْ فِیْ بَصَرِیْ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، اللَّهُمَّ أَعُوْذُ بِکَ مِنَ الْکُفْرِ، وَالْفَقْرِ، وَأَعُوْذُ بِکَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ». (سه مرتبه). رواه أبو داود وأحمد.

ترجمه: «بار الها! در بدنم عافیت ده، بار الها! در گوشم عافیت ده، خدایا! در چشمم عافیت ده، بجز تو معبود دیگرى «بحق» وجود ندارد، از کفر به تو پناه مىبرم، از فقر به تو پناه مىبرم، از عذاب قبر به تو پناه مىبرم، بجز تو معبود دیگرى «بحق» وجود ندارد».

۱۰- «حَسْبِیَ اللهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیْمِ». (هفت مرتبه). (أخرجه ابن السنی مرفوعاً وأبوداود موقوفاً).

ترجمه: «الله براى من کافى است، بجز او معبود دیگرى «بحق» نیست، بر تو توکّل کردم و او پروردگار عرش بزرگ است». [این دعا هفت مرتبه خوانده شود].

فایده‌اش: «کسی که ۷ مرتبه هنگام صبح و شام بگوید خداوند او را از هر امر دنیا و آخرت کفایت می‌کند».

۱۱- «اللَّهُمَّ إِنِّیْ أَسْأَلُکَ الْعَفْوَ وَالْعَافِیَهَ فِیْ الدُّنْیَا وَالآخِرَهِ، اللَّهُمَّ إِنِّیْ أَسْأَلُکَ الْعَفْوَ وَالْعَافِیَهَ فِیْ دِیْنِیْ وَدُنْیَایَ، وَأَهْلِیْ، وَمَالِیْ، اللَّهُمَّ اسْتُرْ عَوْرَاتِیْ، وَآمِنْ رَوْعَاتِیْ، اللَّهُمَّ احْفِظْنِیْ مِنْ بَیْنِ یَدَیَّ، وَمِنْ خَلْفِیْ، وَعَنْ یَمِیْنِیْ، وَعَنْ شَمَالِیْ، وَمِنْ فَوْقِیْ، وَأَعُوْذُ بِعِظْمَتِکَ أَنْ أُغْتَالَ مِنْ تَحْتِیْ». (رواه أبوداود وابن ماجه).

ترجمه: «الهى! عفـو و عافیت دنـیا و آخرت را از تـو می‌خواهم. بار الها! عفو و عافیت دین، دنیا، خانواده و مالم را از تو مسألت مى‌نمایم. بار الها! عیوب مرا بپوشان و ترس مرا به ایمنى مبدّل ساز. الهى! مرا از جلو، پشت سر، سمت راست و چپ و بالاى سرم، محافظت بفرما، و به بزرگى و عظمت تو پناه مىبرم از اینکه بطور ناگهانى از طرف پایین کشته شوم».

۱۲- «اللَّهُمَّ عاَلِمَ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَهِ فَاطِرَ السَّمَوَاتِ وَاْلأْرَضِ، رَبَّ کُلِّ شَیْءٍ وَمَلِیْکَهُ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَعُوْذُ بِکَ مِنْ شَرِّ نَفْسِیْ، وَمِنْ شَرِّ الشَّیْطَانِ وَشِرِکِهِ، وَأَنْ أَقْتَرِفَ عَلَى نَفْسِیْ سُوْءاً، أَوْ أَجُرَّهُ إِلَى مُسْلِمٍ». (رواه الترمذی وأبوداود).

ترجمه: «بار الها! اى داننده‏ى نهان و آشکار، آفریدگار آسمان‏ها و زمین، پروردگار و مالک هر چیز، من گواهى می‌دهم که بجز تو، معبود دیگرى نیست، از شرّ نفس و از شرّ شیطان و دام فریبش، و از اینکه خود مرتکب کار بدى شوم و یا به مسلمانى، بدى برسانم، به تو پناه مى‌برم».

۱۳- «بِسْمِ اللهِ الَّذِیْ لاَ یَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَیْءٌ فِی اْلأَرَضِ وَلاَ فِی السَّمَاءِ وَهُوَ السَّمِیْعُ الْعَلِیْمُ». (۳ مرتبه)، (رواه أبوداود والترمذی وابن ماجه وأحمد).

ترجمه: «به نام خدایى که با نام وى هیچ چیز در زمین و آسمان، گزندى نمىرساند، و او شنوا و دانا است».

۱۴- «رَضِیْتُ بِاللهِ رَبّاً، وَبِالإِسْلاَمِ دِیْناً، وَبِمُحَمَّدٍ  صلی الله علیه و سلم نَبِیًّا وَرَسُوْلاً». (سه مرتبه). (رواه أبوداود والترمذی والنسائی وأحمد).

ترجمه: «به ربوبیت الله، و به داشتن دین اسلام، و پیامبرى محمد  صلی الله علیه و سلم راضى و خشنود هستم».

فایده‌اش: «کسی که هنگام صبح و شام سه مرتبه بگوید خداوند بزرگ روز قیامت او را خوشنود و راضی می‌گرداند».

۱۵- «یَا حَیُّ یَا قَیُّوْمُ بِرَحَمَتِکَ أَسْتَغِیْثُ أَصْلِحْ لِی شَأْنِیْ کُلَّهُ وَلاَ تَکِلْنِیْ إِلَى نَفْسِیْ طَرْفَهَ عَیْنٍ». (رواه الحاکم وصححه ووافقه الذهبی).

ترجمه: «اى زنـده و پا بـرجا! بـه وسیله‏ ى رحمت تـو از تـو کمک می‌خواهم، همه‏ ى امورم را اصلاح بفرما، و مرا به اندازه‏ ى یک چشم به هم زدن به حال خود رها مکن».

۱۶- «أَصْبَحْنَا عَلَى فِطْرَهِ الإِسْلاَمِ، وَعَلَى کَلِمَهِ الإِخْلاَصِ، وَعَلَى دِیْنِ نَبِیِّنَا مُحَمَّدٍ  صلی الله علیه و سلم، وَعَلَى مِلَّهِ أَبِیْنَا إِبْرَاهِیْمَ، حَنِیْفاً مُسْلِماً وَمَا کَانَ مِنَ الْمُشْرِکِیْنَ». (رواه أحمد).

ترجمه: «ما بر فطرت اسلام، کلمه‏ ى اخلاص، دین پیامبرمان محمد  صلی الله علیه و سلمو آئین پدرمان ابراهیم؛ صبح کردیم، همان ابراهیمی‌که فقط به سوى حقّ، تمایل داشت و فرمانبردار خداوند بود، و از مشرکان نبود».

۱۷- «سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ». (۱۰۰ مرتبه)، (رواه مسلم).

ترجمه: «پاک و منزّه است خداوند، و من ستایش او را بیان می‌کنم».

فایده‌اش: کسی گه هنگام صبح و شام صد مرتبه بگوید، در روز قیامت کسی بهتر از او توشه‌ای نیاورده، مگر شخصی ک مانند وی گفته یا بر آن افزوده باشد.

فایده دیگرش: «گناهانش بخشیده می‌گردد اگرچه مانندکف دیار باشد).

۱۸- «لاَ إِلَهِ إِلاَّ اللهِ وَحْدَهُ لاَ شَرِیْکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیْرٌ». (صد بار هنگام صبح بگوید). (روه البخاری ومسلم).

 ترجمه: «بجز الله معبود دیگرى «بحق» نیست، او شریکى ندارد، پادشاهى از آنِ اوست، و او بر هر چیز توانا است».

فایده‌اش: کسی که روزی صد مرتبه بگوید:

ثواب کردن آزادکردن ده غلام دارد.

و صد نیکی برایش نوشته می‌شود.

و صد گناه از او پاک می‌گردد.

و تاهنگام شب برایش سنگر و پناهگاه می‌شود از شیطان، چنانکه در حدیث آمده است».

۱۹- «أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَأَتُوْبُ إِلَیْهِ». (صد بار در روز گفتن). (رواه البخاری ومسلم).

ترجمه: «من از الله طلب آمرزش می‌کنم و به سوى او برمی‌گردم».

۲۰- «اللَّهُمَّ إِنِّیْ أَسْأَلُکَ عِلْماً نَافِعاً، وَرِزْقاً طَیِّباً، وَعَمَلاً مُتَقَبَّلاً». در هنگام صبح بگوید. (رواه ابن ماجه).

ترجمه: «بار الها! از تو علم سودمند، رزق پاک و عمل مقبول مسألت مى‌نمایم».

۲۱- «سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ: عَدَدَ خَلْقِهِ، وَرِضَا نَفْسِهِ، وَزِنَهَ عَرْشِهِ وَمِدَادَ کَلِمَاتِهِ». (سه مرتبه)، (رواه مسلم).

ترجمه: «تسبیح و پاکى الله و ستایش او را به تعداد آفریدگانش خشنود‏ىاش و سنگنى عرشش و جوهر سخنانش، بیان مىنمایم».

۲۲- «أَعُوْذُ بِکَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ». (سه مرتبه در هنگام شب). (رواه الترمذی وابن ماجه وأحمد).

و هر بار این اذکار را بخواند به سنتی از سنتها عمل نموده است، پس برای مسلمان شایسته است که برای بدست آوردن پاداش بسیار بر این اذکار صبح و شام محافظت نماید و شایسته است که از روی اخلاص و راستی و یقین این اذکار را بگوید، و سعی نماید معانی و مفهوم آنها را در اخلاق و زندگی و روزمره‌اش پیاده نماید.

مقاله پیشنهادی

از سوی به سوی شدن در خواب شب

عَنْ عُبَادَهَ بْنِ الصَّامِتِ رضی الله عنه عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه وسلمقَالَ: «مَنْ تَعَارَّ …