روزه از آنِ من است و من پاداش آن را می‌دهم(۱۱)

نسائی، باب: [فضل الصیام]

۱۶۸- «عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ رضی الله عنه عَنْ رَسُولِ اللَّهِ  صلی الله علیه و سلم قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَتَعَالَى یَقُولُ: الصَّوْمُ لِی وَأَنَا أَجْزِی بِهِ، وَلِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ حِینَ یُفْطِرُ، وَحِینَ یَلْقَى رَبَّهُ، وَالَّذِی نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِیَدِهِ، لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْیَبُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ رِیحِ الْمِسْکِ».

168. «از علی بن ابی طالب رضی الله عنه از پیامبر صلی الله علیه و سلم روایت شده است که فرمودند: خداوند متعال می‌فرماید: «روزه برای من است و من جزا و پاداش آن را می‌دهم. روزه‌دار دو شادی دارد (در دو موقعیت شاد می‌شود): یکی زمانی است که افطار می‌کند و دیگری زمانی است که با پروردگارش ملاقات می‌کند»، سوگند به کسی که جان محمد در دست [قدرت] اوست، همانا بوی دهان روزه‌دار، نزد خدا از بوی مُشک خوش‌بوتر است».

۱۶۹- «عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الخدری رضی الله عنه قَالَ: قَالَ النَّبِیُّ  صلی الله علیه و سلم: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَتَعَالَى یَقُولُ: الصَّوْمُ لِی وَأَنَا أَجْزِی بِهِ. وَلِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ: إِذَا أَفْطَرَ فَرِحَ، وَإِذَا لَقِیَ رَبَّهُ فَجَزَاهُ فَرِحَ، وَالَّذِی نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِیَدِهِ لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْیَبُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ رِیحِ الْمِسْکِ».

169. «از ابوسعید خدری رضی الله عنه روایت شده است که گفت: پیامبرصلی الله علیه و سلم فرمودند: «خداوند متعال می‌فرماید: «روزه برای من است و من جزا و پاداش آن را می‌دهم و روزه‌دار دو شادی دارد (در دو موقعیت شاد می‌شود): آنگاه که افطار می‌کند شاد می‌شود و آنگاه که پروردگارش را ملاقات می‌کند و جزایش را می‌دهد، شاد می‌شود»، سوگند به کسی که جان محمد در دست [قدرت] اوست، همانا بوی دهان روزه‌دار، نزد خدا از بوی مُشک خوش‌بوتر است».

۱۷۰- «عَنْ أَبِیْ هُرَیْرَهَ رضی الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ  صلی الله علیه و سلم: قَالَ اللَّهُ جل جلاله: کُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ لَهُ إِلَّا الصِّیَامَ هُوَ لِی وَأَنَا أَجْزِی بِهِ، الصِّیَامُ جُنَّهٌ، فَإِذَا کَانَ یَوْمُ صَوْمِ أَحَدِکُمْ فَلَا یَرْفُثْ، وَلَا یَصْخَبْ، فَإِنْ شَاتَمَهُ أَحَدٌ أَوْ قَاتَلَهُ، فَلْیَقُلْ: إِنِّی امْرُؤٌ صَائِمٌ. وَالَّذِی نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِیَدِهِ، لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْیَبُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ رِیحِ الْمِسْکِ».

170. «از ابوهریره رضی الله عنه روایت شده است که گفت: پیامبرصلی الله علیه و سلم فرمودند: خداوند متعال می‌فرماید: هر عملی که انسان انجام می‌دهد، برای خودش است، جز روزه که روزه برای من است و من جزا و پاداش آن را می‌دهم. روزه سپر است (سپری در برابر آتش جهنم یا سپری است در برابر مرتکب‌شدن انسان به گناه)، پس هر روزی که یکی از شما روزه بود، در آن روز ناسزا نگوید و سر و صدا و جار و جنجال نکند و اگر کسی او را دشنام داد یا با او درگیر شد، [در جوابش] بگوید: من روزه هستم. به خدایی که جان محمد در دست [قدرت] اوست، بوی دهان روزه‌دار، نزد خدا از بوی مُشک خوش‌بوتر است»^([۱]).

در این مورد روایات بسیاری وجود دارند که ما در اینجا از ذکر آن‌ها خودداری می‌کنیم، زیرا از هر لحاظ باهم تفاوت چندانی ندارند و نیازی به آوردن آن‌ها نیست و دوست‌داران تحقیق بیشتر، به کتاب‌های صحیح و سنن معتبر مراجعه نمایند.

 

[۱]– در این که فرمودند: «بوی دهان روزه‌دار نزد خدا از بوی مُشک خوش‌بوتر است»، آیا منظور در دنیاست یا در آخرت؟ بین ابن صلاح و ابن عبدالسلام اختلاف است؛ ابن عبدالسلام می‌گوید: منظور قیامت است با استدلال به حدیث مسلم و نسائی که آورده‌اند: «أطیب عند الله یوم القیامه». ابن صلاح معتقد است در دنیا این بو از مشک خوش‌بوتر است؛ ایشان به حدیثی مرفوع که جابر از پیامبر   صلی الله علیه و سلم روایت کرده است، استدلال می‌کند، در این حدیث پیامبر   صلی الله علیه و سلم می‌فرماید: «… فإن خلوف أفواههم حین یمسون أطیب عند الله من ریح الـمسک». و با توجه به این که خداوند از صفات حادثی همچون بوکردن و… منزه است، در اینجا از باب مجاز و استعماره به کار رفته است و البته گفته‌اند: منظور از این جمله این است که خداوند در قیامت چنان روزه‌داران را پاداش می‌دهد که بوی بدن و دهان ایشان بهتر از بوی مُشک خواهد بود.

قسطلانی می‌گوید: سؤالی که در اینجا مطرح است این است که چرا بوی دهان روزه‌دار از بوی مُشک بهتر است، در حالی که بوی خون شهید همچون بوی مشک است و این در حالی است که شهید جانش را در مخاطره انداخته است اما روزه‌دار این طور نیست؟ در جواب باید گفت: اثر روزه از اثر جهاد بهتر است، زیرا روزه یکی از ارکان دین می‌باشد که فرض عین به شمار می‌آید، در حالی که جهاد فرض کفایه است و بنابه قول امام شافعی رحمه الله فرض عین بر فرض کفایه مقدم و برتر است و اگر به احادیثی برخورد می‌کنیم که جهاد را بهترین اعمال معرفی می‌کند، ممکن است این ا حادیث احادیثی باشند که قبل از واجب‌شدن روزه بیان شده باشند. [شرح قسطلانی بر صحیح بخاری].

این که فرمودند: «کل عمل ابن آدم له إلا الصیام هو لی و…» امام نووی رحمه الله می‌فرماید: با وجود این که تمامی عبادات به خاطر خدا و در راه او انجام می‌گیرند، علما در معنی این که روزه تنها برای خداست و تنها او جزای آن را می‌دهد، اختلاف دارند و در این خصوص نظرات مختلفی ارائه شده است که به برخی از آن‌ها اشاده می‌شود:

۱) در هیچ زمانی کسی به وسیله‌ی روزه هیچ معبودی جز خدا را عبادت نکرده است.

۲) برخلاف عباداتی چون نماز و زکات و… روزه به علت آن که امری درونی و پنهانی است، بدون ریا انجام می‌گیرد.

۳) برخلاف سایر عبادات، روزه‌دار از روزه‌ای که می‌گیرد، چنان سودی نه به او و نه به جسمش نمی‌رسد.

۴) بی‌نیازی به طعام و شراب یکی از صفات خداوند می‌باشد و روزه‌دار با انجام آن، خود را به خدا نزدیک می‌کند.

۵) این که فرمودند: «الصوم لی» یعنی تنها من مقدار و چگونگی جزا و پاداش آن را می‌دانم و می‌دهم.

۶) اضافه‌شدن روزه به خدا از باب تشریف و تکریم است و هدف، بیان اهمیت روزه و تشویق بر انجام آن می‌باشد. [شرح امام نووی بر صحیح مسلم].