دیدگاه صوفیه درباره عبادت و دین (۲)

چرخه عبادت بر آن دو استوار است که این چرخه به حرکت و گردش نمی‌افتد مگر این که آن دو قطب (عبادت و خشوع برای خدا) برپا شوند.

به همین دلیل بعضی از گذشتگان گفته‌اند: کسی که خدا را فقط با عشق و محبت به او پرستش کند زندیق است. و کسی که خداوند را فقط با امید پرستش کند او از مرجئه است. و کسی او را با ترس عبادت نماید حروریی است. و آنکه او را با عشق و ترس و امید پرستش می‌کند مؤمن موحّد است.

خداوند در وصف پیامبرانش می‌فرماید که آنها پروردگارشان را به خاطر ترس از [خشم] او و امید به [رحمت] او می‌خوانند. آنها به رحمت او امیدوارند و از عذاب او می‌هراسند و او را با امید و بیم می‌خوانند.

شیخ الإسلام ابن تیمیه ـ یرحمه الله ـ می‌گوید: «به این دلیل است که عده‌ای از صوفی‌های متأخر آنقدر ادعای محبت دارند که تصوف را به نوعی از بی‌ملاحظگی و سبکی کشانده‌اند که با عبادت منافات دارد». همچنین گفته است: «و زیادی از سالکان به خاطر ادعای محبت و علاقه داشتن به خدا به انواع مختلفی از جهل و نادانی نسبت به دین کشیده شده‌اند؛ مانند تجاوز از حدود و دستورات و ضایع کردن حق خدا و یا با ادعاهای باطل که هیچ حقیقتی ندارند»^[۱].

می‌گوید: مشایخ صوفیه‌ای که در گوش دادن به قصائدی با مضامین، حب، شوق، ملامت، سرزنش و عشق می‌پردازند هدف اصلیشان اینست. به همین دلیل خداوند آیه محبت را به عنوان امتحانی نازل می‌کند تا دوستدار واقعی را به وسیله آن آزمایش ‌کند. پس می‌فرماید: ﴿قُلۡ إِن کُنتُمۡ تُحِبُّونَ ٱللَّهَ فَٱتَّبِعُونِی یُحۡبِبۡکُمُ ٱللَّهُ﴾ [آل عمران: ۳۱]. «بگو: اگر خدا را دوست می‌دارید از من پیروی کنید تا خدا شما را دوست بدارد».

[۱]– العبودیه، شیخ الإسلام ابن تیمیه، صفحه ۹۰، چاپ الرئاسه العامه للإفتاء.