حقوق زوجین از دیدگاه قرآن وسنت

ابوصلاح

اسلام بر هر یکی از زوجین حقوق و وظائفى مقرر کرده است که اداى آن لازم واهتمام بر آن واجب است ودر اداى این حقوق هر دو( زن و شوهر) برابر هم مسئولیت دارند بدلیل قول خداوند که فرموده است (ولهن مثل الذی علیهنّ درجه والله عزیز حکیم) پس بر هر یک از زن و شوهر لازم است با دیگری خوش اخلاق و خوش رفتار باشد ودر کردار وگفتار خود نهایت احترام همسرش را مراعات کند زیرا خداوندمتعال می فرماید: (وعاشروهنّ با لمعروف) « با همسران خود به خوبی و نیکی رفتار کنید.»

اما حقوقى که بر زوجین است بشرح زیر می باشد

اول- حقوق شوهر بر زن

مهمترین حقوق شوهر که بر زن است اطاعت ازاوست وبجز درمواردى که نافرمانى خداوند و ییامبر اوست او را فرمانبردارى نماید خداوند متعال مى فرماید: (فان اطعنکم فلاتبغوا علیهن سبیلا) – پس اگر زنان از شما اطاعت کردند پس برسر آنها هیچگونه راه ظلم و تعدى را طلب نکنید. اسلام براى ادامه مصالح ازدواج و تشکیل خانواده و وفا بر آن بر هر یکى از زوجین حقوق و واجباتى مقرر و معین ساخته است وچونکه شوهر قوام و سرپرست خانواده است واز نظر عقل و سیاست کاملترست ودست اراده وقدرت بر دفاع و ایستادگى به مصالح خانواده را دارد لذا بر زن واجب است که از شوهر اطاعت بمعروف بکند ودر امور حرام و منهیات اطاعت کسى حتى والدین جائز نیست زیرا که در حدیث آمده است (لاطا عه فی معصیه انما الطاعه فی المعروف) درحدیث دیگر اینگونه آمده: (لا تطع المراه زوجها فی زوجها) واین اطاعت مبنی بر احترام وایجاد یک زندگی خوشگوار در خانواده و وفاى زن برای شوهر در مقابل ایستادگی او به تکالیف امور خانواده می باشد نه اینکه زن اسیر شوهر است. ودیگر امور اینکه زن در جهت پاسداری از حیثیت و شرف مرد و محافظت از اموال واولاد و دیگر امور از هیچ تلاشى کوتاهی ننماید. زیرا خداوند متعال مى فرماید: (فالصّالحات قانتات حافظات للغیب بما حفظ الله) «زنان نیکوکارآنهایند که فرمانبردار (مطیع اوامر خداوند و دستورات شوهران خود) بوده واسرار زناشوئی را نگه می دارند، زیرا که خداوند به حفظ آنها دستور داده است». وپیامبر گرامی اسلام می فرماید:

« حق شما بر زنانتان آن است که اجازه ندهند پای زنان ومردانی که شما دوست نمی دارید به منزلتان باز شود» دیگر اینکه زن بدون اجازه و اطلاع همسر از منزل خارج نشود، وهنگامی که از منزل خارج گردید سر به زیر و با وقار راه برود واز کلام و کردار بد و ناروا پرهیز نماید اما زنیکه نافرمان شوهرش باشد عبادتش قبول نمی شود. در صحیح ابن خزیمه و ابن حبان از حدیث جابر آمده است (ثلاثه لا تقبل لهم صلاه ولاتصعد لهم الی السّماء حسنه، العبد الآبق حتی یرجع، والسّکران حتی یصح و المراه السّاخطه علیها زوجها حتی یرضی) « سه کس اند که نماز ایشان قبول نمی شود، وهیچ نیکی از آنان به آسمان نمی رود. ۱- غلامی که از سید خود گریخته تا اینکه باز گردد ۲- مستی که بسبب شراب خوردن وغیره بیهوش شده است تا اینکه سالم باشد ۳- زنی که شوهرش از او ناراحت است تا اینکه راضی شود.»

دوم- حقوق زن بر شوهر

همچنان اسلام برای زن حقوق و واجباتی قائل است، و برای راحت واطمینان واسقرار او کفیل شده است که شوهر باداء کردن آن مکلف است، و من جمله از آن حقوق:

۱- حسن معاشرت است که شوهر با زن به بهترین روش با او رفتار و زندگی نماید. وبا تندی و شدت با او برخورد ورفتارنکند. واز هیچ تلاشی برای اکرام واحترام

هرچه بیشتر او کوتاهی ننماید زیرا خداوند متعال می فرماید: (وعاشروهنّ بالمعروف) « با همسران خود به نیکی و خوبی رفتار کنید » پیامبر اسلام در این رابطه می فرماید: (خیرکم خیرکم لاهله) « بهترین شما کسی است که با اهل خود خوبتر باشد. » ودر حدیث دیگر می فرماید: (اکمل المؤمنین ایماناً احسنهم خلقاً والطفهم باهله) « کامل ترین مؤمنان از روی ایمان کسی است که از نظر اخلاق خوبتر باشد، وبا اهل وخانواده خود بسیار نرمی و مهربانی کند. » و چونکه از نظر اسلام شوهر بزرگترین مسئول خانواده است لذا بر راعی و مسئول لازم است که بر رعیت احسان و لطف وکرم داشته باشد واز فساد و عناد وکینه واذیت کردن آنها اجتناب کند. امام غزالی رحمه الله می گوید: (از حقوق زن حسن معاشره به احسان و معروف است که شوهر با وی بخوبی زندگی کند، واخلاق خوب داشته باشد)

۲- نفقه ومسکن: از حقوق دیگر زن بر شوهر خوراک، لباس، مسکن و دیگر مایحتاج او می باشد که بعد از انعقاد نکاح شرعی و تسلیم شدن زن، بر شوهر لازم می شود. ودلیل وجوب نفقه، لباس و مسکن قول خداوند است.

( وعلی المولود له رزقهن وکسوتهن بالمعرف لاتکلف نفس الا وسعها)« بر عهده صاحب فرزند (پدر) است که خوراک و پوشاک مادر را به حد متعارف بدهد، و هیچکس جز به اندازه توان خود مکلف نیست» در جای دیگر نیز می فرماید: (لینفق ذوسعه من سعته، و من قدر علیه رزقه، فلینفق مما اتاه الله) « صاحب وسعت بر حسب قدرت مالی خود نفقه کند، وکسی که مبتلا به تنگی وفقر شده است هر چه که خدا به او داده است نفقه کند»

۳- محافظت بر دین و اخلاق زن: از جمله حقوق زن بر شوهر این است که شوهر برای اصلاح امور دینی و اخلاق زوجه خود اقدام کرده ودر فلاح و رستگاری او سعی کند چنانچه زن از عقاید و احکام وارزشهای دینی نا آگاه باشد، مرد برای تعلیم و آگاه نمودن او از هیچ تلاشی فروگذار ننماید، و اگر خود نمی توانست به او اجازه بدهد که در مجالس و کلاسهای آموزش علم و دانش حضور پیدا کند. زیرا نیاز او به آگاهی و معرفت دینی و اخلاقی دست کمی از احتیاج او به خوراک و پوشاک ندارد. وبرای نگه داشتن او از انحراف و گرفتاری دنیا و شقاوت آخرت زنان نیز همچون مردان به ایمان وعمل صالح احتیاج دارند، وبدون علم و دانش کافی نمی توانند به مسئولیتهای خود عمل کنند، و آنگونه که شایسته است نمی توانند فرزندانشان را تربیت دینی و اجتماعی بنمایند

«ومن الله توفیق»