تکبیر و احکام آن در دهه ذی الحجه (۴)

در صحیح مسلم (۲۱۷۳) از حدیث هلال بن یساف از ربیع بن عمیله از سمره بن جندب روایت شده که گفت: رسول الله صلى الله علیه وسلم فرمودند: ((محبوب ترین سخن نزد الله چهار چیز است: سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله والله اکبر است و با هر کدام از اینها که شروع کردی اشکالی ندارد)).
واگر مسلمین معنای این عبادت را می فهمیدند و به مقتضای آن عمل می کردند، احوال دین و دنیا و الآنشان درست می شد، و آن وقتی است که مسلمان حقیقت آن را در یابد که الله بزرگتر از هر چیزی است، به اوامر او(پروردگارش) ملتزم می شود، و از منهیات او دوری می جوید، او را آنچنان که مستحق عبادت است می پرستد، و بر او توکل می کند، و از سرزنش هیچ ملامت کننده ای در این مورد نمی ترسد.

تکبیر مطلق و تکبیر مقید
برخی از اهل علم بر این هستند که تکبیر به دو قسمت مطلق و :مقید تقسیم می شود:
تکبیر مطلق از دخول ده روز اول ذی الحجه شروع شده و تا آخر ایام تشریق ادامه دارد.
تکبیر مقید از بعد از نماز صبح روز عرفه شروع شده و تا نماز عصر آخرین روز از ایام تشریق ادامه دارد، که بعد از نمازهای پنج گانه است.
قاضی ابو یعلی می گوید: (تکبیر در عید قربان مطلق و مقید دارد: پس مقید بعد از نمازهاست و مطلق در هر حالتی است در بازار و هر زمانی)‌.
این برای غیر حجاج است، امام احمد در این مورد می فرماید: این در مورد کسانی است که در شهرها هستند (به حج نیامده اند)، اما حجاج از نماز ظهر روز عید قربان تکبیر می گویند، زیرا قبل از آن مشغول تلبیه بودند. و از سفیان بن عیینه نیز این را نقل کرده و آن را نیکو دانسته، وگفته: (چه خوب است آنچه سفیان گفته).
و دلیل آنها بر تکبیر مقید نقولاتی است که از جمعی از صحابه نقل شده که بعد از نماز صبح روز عرفه تکبیر می گفتند، و این در حالی است که تکبیر گفتن از دخول ده روز اول ذی الحجه شروع می شود، بدین خاطر این را بر تکبیر مقید حمل کردند، وآنچه از برخی صحابه در مورد تکبیر گفتن در این ده روز وارد شده را بر تکبیر مطلق حمل کرده اند.
امام احمد بر تکبیر مقیدی که بعد از نماز صبح روز عرفه شروع می شود اجماع نقل کرده است:
و از ۱٫عمر و ۲٫علی و ۳٫ابن مسعود و ۴٫ابن عباس نقل کرده است.
به او گفته شد: آیا از ابن عباس در این مورد خلافی نقل شده؟ پس گفت: این روایت از او صحیح است، و غیر از این روایت از او صحیح نیست. این را حسن بن ثواب از امام احمد نقل کرده است. گرفته شده از فتح الباری ابن رجب (۹/۲۲).