تعریف طاغوت

 

در لغت: ( من طغا و طغی، یطغی و یطغو طغیانا: مجاوزه الحد. کل من جاوز حده و قدره فقد طغی و هو طاغ، و طغی البحر هاجت امواجه و منه قوله تعالی: ( انا لما الماء حملناکم فی الجاریه)[۱]

یعنی: «کسی که از حد تجاوز کند. کسی که از حدش و قدرتش تجاوز کند طاغی است».

کتب لغت طاغوت را چنین معنى کرده اند: «هر متعدى و متجاوزى، هر پیشواى گمراهى، هر کس از راه خیر باز دارد، هر معبودى غیر خدا، شیطان و کاهن.» [۲]

در شرع: ابن تیمیه / وقتی که تعریف طاغوت می‌نماید، می‌فرماید:  «طاغوت از طغیان گرفته شده و طغیان به معنی از حد و مرز تجاوز نمودن است. کسی که هر نوع عبادتی برای او انجام شود و بیزاری نجوید، آن شخص طاغوت است و هر کسی در معصیت الله اطاعتش نماید آن شخص نیز طاغوت است. به همین خاطر هر کسی نیز که حکم را نزد آنان ببرد بدون قرآن و سنت، آن شخص طاغوت است. فرعون به عنوان طاغوت نام برده شد و قوم عاد نیز طاغوت نامیده شده اند». [۳]

امام محمد بن عبدالوهاب می‌فرماید: «الطاغوت عام فی کل ما عُبد من دون الله».[۴]

ترجمه: «طاغوت عام است در همۀ امور آنچه عبادت می‌شود از غیر الله».

ابا بطین (رحمه الله) می‌فرماید: «الطاغوت یشمل کل معبود من دون الله».[۵] ترجمه: «طاغوت همه معبودهای غیر از الله را در بر می‌گیرد».

همۀ سران گمراهی را در بر می‌گیرد که دعوت به باطل می‌کنند و باطل را در نظر مردم زیبا جلو می‌دهند و همۀ این موارد را نیز در بر می‌گیرد که مردم آن را وضع نموده اند و بدین احکام جاهلی حکم می‌کنند. همچنین کاهن و ساحر و خدمت‌گذاران بت‌ها را نیز در بر می‌گیرد که مردم را به سوی مرده‌پرستی دعوت می‌دهند.

امام ابن قیم( رحمه الله) می‌فرماید: «وَالطَّاغُوتُ: کُلُّ مَا تَجَاوَزَ بِهِ الْعَبْدُ حَدَّهُ مِنْ مَعْبُودٍ أَوْ مَتْبُوعٍ أَوْ مُطَاعٍ؛ فَطَاغُوتُ کُلِّ قَوْمٍ مِنْ یَتَحَاکَمُونَ إلَیْهِ غَیْرَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ، أَوْ یَعْبُدُونَهُ مِنْ دُونِ اللَّهِ، أَوْ یَتْبَعُونَهُ عَلَى غَیْرِ بَصِیرَهٍ مِنْ اللَّهِ، أَوْ یُطِیعُونَهُ فِیمَا لَا یَعْلَمُونَ أَنَّهُ طَاعَهٌ لِلَّهِ». [۶]

ترجمه: «طاغوت: همه آنچه بدان بنده از حدّش تجاوز می‌کند، از معبود یا متبوع یا کسی که از آن اطاعت می‌شود. پس طاغوت هر قومی کسی است که: -به سوی او تحاکم و داوری می‌کنند، به غیر از الله و رسولش،  -یا به غیر الله او را عبادت می‌کنند، – یا تبعیت از او می‌کنند بر غیر بصیرت و چشم روشنی از طرف الله. – یا اطاعتش می‌کنند در آنچه که نمی‌دانند آن طاعت الله است».

[۱]– لسان العرب۱۵/۹

[۲]– وحی و نبوت در پرتو قرآن ص ۲۲۵

[۳]– مجموع الفتاوی جلد ۲۸ ص ۲۰۱

[۴]– کتاب التوحید۱/۹

[۵]– الدرر السنیه فی الأجوبه النجدیه۲/۳۰۱

[۶]– إعلام الموقعین عن رب العالمین۱/۴۰٫