تا چه اندازه سنت نبوی مورد یقین است؟

برخی از علماء اسلامی در غرب، در صحت سنت نبوی شک و بدگمانی ایجاد می‌کنند. و گولد زیهر (Gold Zieher) آن را از اختراعات مسلمین در قرون اوایل اسلامی می‌داند. در نکات ذیل به این شبهه جواب داده شده است.
۱- سنت نبوی، بعد از قرآن منبع دوم اسلام است و پیامبر مأمور است به تبلیغ آنچه از قرآن بر وی نازل شده است و در همان حال به توضیح و تبیین قرآن نیز مأمور است که توضیح و بیان آن، همان سنت نبوی است که شامل رفتار، گفتار و تأییدات او می‌شود. شخص پیامبر (ص) در خطبه مشهور حجه‌الوداع، ضرورت تمسک به سنت خود را گوشزد می‌کند :
ترکتُ فیکم شیئین لن تضلّوا بعد هما، کتابَ اللهِ و سنَّتی حاکم، در المستدرک بیان کرده است. 
دو چیز برای شما بر جای گذاشته‌ام کتاب خدا و سنت خودم که بعد از آن دو، هرگز گمراه نخواهید شد.
۲- انکار نمی‌کنیم که احادیث موضوع و دروغین زیادی به پیامبر (ص) نسبت داده شده است. و این مسأله هیچ وقت از دید علماء مسلمین، در قرون مختلف، مخفی نمانده است و به همین خاطر آنان بدون استثناء در روایت احادیث بیش از حد دقت کرده‌اندو قرآن، مهم‌ترین قاعده تاریخی نقد را پیش روی آنان گذاشته و می‌فرماید : :
یا أیُّها الذینَ آمنوا إنْ جاءکم فاسقٌ بنبأٍ فتبینواالحجرات / ۶
ای کسانیکه ایمان آورده‌اید، اگر شخصی فاسقی خبری را به شما رسانید، درباره آن تحقیق کنید.
از آنجائیکه در داوری در مورد روایت، اخلاق راوی عامل مهمی به حساب می‌آید این قاعده بیشتر تجسم می‌یابد. مسلمانان از این قاعده، استفاده بزرگی نمودند و آن را بر راویان احادیث نبوی تطبیق کردند و از تطبیق این قاعده‌ی نقدی بر راویان احادیث به تدریج، قواعد تاریخی نقد شکل گرفت
( تجدید تفکیر الدینی فی الإسلام – دکتر محمد اقبال)
۳-    نظر به اهمیت سنت در اسلام،۴-     علماء مسلمین کوشش فوق‌۵-    العاده‌۶-    ای انجام داده‌۷-    اند تا احادیث قابل اعتماد شوند و ثابت را از غیر ثابت جدا سازند و برای نیل به این هدف علوم جدیدی را از قبیل : علم الرجال،۸-     علم الإسناد،۹-     علم جرح و تعدیل و غیره را ابداع نمودند. همه‌۱۰-    ی این علوم،۱۱-     راویان حدیث و اوضاع و احوال آنان را مورد تحقیق و بررسی قرار می‌۱۲-    دهند تا از صدق آنان در احادیثی که از پیامبر نقل کرده‌۱۳-    اند اطمینان حاصل شود و مخصوصاً شخص پیامبر از دروغ بستن بر خود هشدار داده است.
من کذبَ علیَّ متعمداً فلیتبوأً مقعدَه من النار
کسی دروغی عمداً بر من ببندد باید در آتش جهنم اقامت نماید.
۱۴-    برای مثال : در بین نمونه‌۱۵-    های بی‌۱۶-    شمار از زحمت و تلاش علمای مسلمین به زحمت و کوشش امام بخاری (۸۱۰-۸۷۰ م). اشاره می‌۱۷-    کنیم که تمام عمر خود را در خدمت حدیث نبوی صرف کرده است این عالم،۱۸-     بیش از نیم میلیون حدیث منسوب به پیامبر را جمع‌۱۹-    آوری کرد اما بعد از تحقیق و بررسی و در نتیجه روشی دقیق علمی و شروط سختگیرانه که گذاشته بود فقط حدود نه هزار حدیث را پذیرفت و اگر احادیث تکراری را از صحیح بخاری،۲۰-     حذف کنیم تنها حدود سه هزار حدیث باقی می‌۲۱-    ماند. و دیگر علماء حدیث نیز به همین روش عمل کرده‌۲۲-    اند.
۲۳-    بعد از تلاش و زحمت طاقت فرسا در راه استوار کردن احادیث نبوی،۲۴-     مسلمانان در این زمینه،۲۵-     بر شش کتاب اعتماد کردند که عبارتند از : صحیح بخاری،۲۶-     صحیح مسلم و سنن هر یک از نسانی،۲۷-     ابو داود،۲۸-     ترمذی و ابن ماجه،۲۹-     و تألیفات اسلامی زیادی موجود است که به احادیث ضعیف و موضوع،۳۰-     که تعداد آنها به دهها هزار حدیث می‌۳۱-    رسد پرداخته‌۳۲-    اند.
بنابراین روشن می‌شود که علماء مسلمین خدمت زیادی به سنت نبوی کرده‌اند به نحوی که نمونه آن، نزد امتهای دیگر اصلا پیدا نمی‌شود.
پس شک کردن به سنت، امری است بی‌دلیل و هیچ توجیهی ندارد

مقاله پیشنهادی

آنچه به هنگام بازگشت از حج یا عمره یا غیره گفته می‌‌شود

عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ عُمَرَ رضی الله عنهما قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه …