بهترین شیوه ی حفظ قرآن کریم کدام است؟

سپاس خدای را و بعد … پاسخ این سؤال به نسبت شرایط، توان، وقت، موقعیت و سن و … افراد متفاوت است. لیکن می توان به بعضی قواعد کلی آن اشاره نمود تا به یاری خداوند متعال از آن سود حاصل کرد:

اخلاص نیت برای خداوند عزوجل و شناختن والایی قدر قرآن و حفظ آن و بزرگی نزدیکان قرآن و دانستن آداب حفظ و نگهداری از آن.
داشتن عزمی راسخ و انگیزه ای قوی! مشخص نمودن هدف که همان به پایان رسانیدن کامل حفظ کتاب خداوند تبارک و تعالی می باشد.
در رسیدن به نتیجه عجله نکنید، زیرا کسی که به یکباره آن را بخواهد به یکباره نیز از دست می دهد.
داشتن برنامه ی مناسب روزانه برای حفظ، که از لحاظ مقدار و کیفیت آن را مشخص نموده باشید. سعی کنید به هیچ عنوان از برنامه تخطی ننمایید. می دانید که حفظ کردن سخت نیست ولی مداومت برآن سعی بیشتری می خواهد. برای حفظ روزانه یک اندازه ی حداقلی را در نظر بگیرید.
زمان و مکان مناسبی را برای حفظ قرآن در نظر بگیرید. تا جاییکه می توانید در آن مکان و زمان به حفظ بپردازید.
یک جلد قرآن با چاپ معینی که دارای خطی زیبا و علامت های وقف و ابتدا و اقتصار مناسب باشد را انتخاب نمایید.
هرچه سریعتر شروع به حفظ کرده، و حتی درصورت دشوار بودن آن در ابتدا، از به تاخیر انداختن آن خودداری نمایید. حفظ کردن مانند توانایی جسمانی است که در نتیجه ی تمرین کردن بهبود یافته و بیشتر می گردد و همچون ماهیچه های بدن است که در اثر فعالیت و تکرار قدرتمند می شوند.
آن مقدار از قرآن که حفظ نموده اید را نزد یک عالم دینی صاحب عقیده و اخلاق نیکو تصحیح نموده وآن را با قرائتی همرا با تجوید صحیح ازبربخوانید. سعی کنید از نوارهای قرآن کریم و دیگر وسائل صوتی بهره بگیرید. در ادامه کم کم دل مشغولی در مورد رعایت تجوید و آهنگ قرائت و بیان ریزه کاری های حرکات آن را ترک نمایید؛ چون ادامه ی این حالت شما را از حفظ دور کرده و خشوع تان را از میان می برد. چنانکه گفته اند: وقتی پای رعایت اعراب به میان آید خشوع از میان می رود. این بدان معنا نیست که رعایت تجوید و آهنگ نیکو را بطور کلی رها نمایید، چراکه قرائت قرآن دارای خصوصیات ویژه ی خود می باشد که از زبان قاریان برگرفته می شود و تجوید و لحن خوش به زیبایی قرائت می افزایند. این دو (تجوید و لحن خوش) از روش های تثبیت و ماندگاری محفوظات و نیز اندیشیدن در آیات هستند البته در حالتی که تکلفی در کار نباشد. قرائت قرآن سنتی است که سینه به سینه نقل گشته و هرکس از شخصی ماقبل خویش آنرا آموخته است. چنان که حضرت زید رضی الله عنه و دیگران فرموده اند: “فاقرأوه کما عُلّمتموه” یعنی: “آنرا به همان ترتیب که آموختید قرائت نمایید.”
فهمیدن معنی آیات و تمرکز بر آن ها به کمک تفسیری مختصر و گویا تا آنکه به چیزی غیر از حفظ قرآن سرگرم نگردید.
قرائت با صدایی بلند چنان که خودتان آن را بشنوید. این کار باعث می شود بیش از یک حس در حفظ قرآن مشارکت داشته باشد. به تدریج و آیه به آیه حفظ نمایید، و آن ها را به هم مربوط ساخته و تکرار کنید. به همین ترتیب تا آخر ادامه دهید. در تمام وقت انجام این کار با حضور قلب و پاکی بدن و رعایت آداب تلاوت حاضر شوید.
ازبرخوانی برای دیگران (غیر از عالم دینی) مانند دوستان و خانواده. این عمل فواید بسیاری بهمراه دارد، از جمله: ایجاد جوی ایمانی در منزل و بقیه مکان ها و پرکردن زمان فراغت با چیزی که به قاری و شنونده ی آن سود می رساند.
بازگشت به محفوظات قبلی و شناخت نقاط ضعف. از هر فرصتی برای این کار استفاده شود، بویژه در نمازهای فرض، بین اذان و اقامه، در نمازهای سنت و نماز شب.
عمل به این قرآن عظیم با پیروی از اوامر و دوری کردن از نواهی آن. گناهان دانش را می زدایند، از خداوند بزرگ می خواهیم که ما را بسلامت بدارد.
پرهیز از غرور و خودپسندی. زمانی که فرد دچار خودپسندی گشت دیگر خیری در او گرد نیامده و شاید هم تباه و نابود شود، چنانچه در حدیث آمده است: « ثلاث مهلکات: -وذکر منها- إعجاب المرء بنفسه » یعنی: ” سه چیز تباه گرانند: … {و از میان آن ها} … خودپسندی انسان است.” از خداوند سلامت نفس را خواستریم.
در گروه ها و حلقه های حفظ حضور پیدا نموده و چنانچه روزانه نباشند بر آن ها تکیه نکنید، بلکه به آن ها همچون وسیله ای کمکی برای حفظ خود نگاه کنید.
قرآن کریم را از اول تا آخر نزد یک عالم قابل اعتماد، تیزفهم، خردمند، ریزبین و خطابین که بخوبی از پس انتقال دانش خویش برآمده و جواز قرائت کردن و قرائت دادن را به شما می دهد، عرضه کنید. بدانید که افتخار به بالا بودن مدرک”جواز” نیست، بلکه به درستی و نیکویی قرائت شما است.
چنان به برنامه ریزی نپردازید که از حفظ باز بمانید. و نیز در استفاده از شیوه های حفظ از یکی به دیگری متوجه نشوید(مانند حفظ با استفاده از کتاب و نوشتار یا با کمک وسائل نوین سمعی بصری و …)، بلکه سعی کنید شیوه ی یکسانی را که مناسب شماست پیش بگیرید تا آنکه وقتتان با این جابجایی ها تلف نشود.
غذاهایی که می خورید بر حفظ شما تاثیر می گذارند. پس در تنظیم و کاستن آن و خودداری از خوردن غذاهای (خوراکی هایی که باعث سوء هاضمه و سنگینی معده می شوند) ترش و پرچرب کوشش نمایید و بدانید که پرخوری تیزهوشی را زایل می کند. همچنین لازم است بدنتان را تندرست و نیرومند و ذهن خویش را شاداب نگه دارید با خوراکی هایی مانند عسل که برای جسم و ذهن سودمند می باشد.
از سستی و خواب آلودگی دوری کنید قبل از آنکه کار از کار گذشته و پشیمانی و حسرت باقی بماند.
بهره گرفتن ازخردسالی و جوانی، و حرص واشتیاق در بزرگسالی و تباه ننمودن ثواب کارها.
یاری جستن با دعا و بهره بردن از اجابتگاه ها.

ترجمه: مسعود