با انتخابِ یک شخص یا یک سخن، و معیار قرار دادن آن، میان امت جدایی می‌اندازند:

کناره‌گیرانِ از سنت، شخصی غیر از رسول الله  صلی الله علیه وسلم و سخنی غیر از سخن الله  جل جلاله و رسول  صلی الله علیه وسلم و آن‌چه امت آن را قبول دارند، مبنای دوستی و دشمنی خود با دیگران قرار می‌دهند.

-(اختلافات میان مردمان را فقط کتابی که از آسمان نازل شود، می‌تواند پاسخ گوید. چرا که اگر عقل قاضیِ اختلافات مردم قرار گرفت، باید گفت: قدرت عقلی مردم متفاوت است. از این‌جاست که گمراهیِ آنان که روش و اعتقادی خاص در دین پدید آورده‌ و گمان می‌کنند با داشتن چنین باوری ایمان کامل می‌گردد، شناخته می‌شود. با وجودی که خوب می‌دانند رسول الله  صلی الله علیه وسلم چنین سخنی نگفته است. حال آن‌که هر چه با نصوص در تضاد باشد، به اتفاق تمام مسلمین، بدعت محسوب می‌شود.. روایت است که امام مالک  رحمه الله گفته است: «وقتی علم کمیاب گردد، جفا و ظلم ظاهر خواهد شد. و چون روایات کم شد، هواخواهی فراوان می‌گردد. از این رو بسیاری را می‌بینی که با دیگر مردمان بر مبنای هوا و هوس، که نه معنایش را می‌دانند و نه برایش دلیلی دارند، دوستی و دشمنی می‌کنند. بلکه حتی مطلقاً بدون این‌که از پیامبر  صلی الله علیه وسلم یا سلف امت به صورت صحیح حدیثی داشته باشند، بر اساس هوَس، دوستی یا دشمنی می‌ورزند. سبب این کار هم، گفتاری است که مستند نیست. ولی این باور را روش و رویکردی قرار داده‌اند که به سویش فراخوانده و به خاطرش، محبت یا عداوت دارند. در حدیثی صحیح از رسول الله  صلی الله علیه وسلم ثابت است که در سخنرانی خویش فرمودند: «إنَّ أصدَقَ الکلامِ کلامُ اللهِ..» ^[۱]: «قطعاً راست‌ترین کلام، کلام الهی است..». شیرازه‌ی دین مسلمان مبتنی بر پیروی از قرآن، سنت، اتحاد واتفاقِ امت است. این سه اصل، همان اصول محفوظ و عاری از خطاست. موارد اختلافی امت باید به قرآن و سنت ارجاع داده شود. هیچ کس را نشاید که در عوضِ رسول الله  صلی الله علیه وسلم شخصی را عَلَم کرده و دیگران را به اطاعت از وی، فرا خواند و بر اساس این باور با دیگران حُب و بُغض نماید. همچنین نباید غیر از قرآن و سنت و مفاد مورد تفاهم امت، گفته یا شعاری برافراشته و بر معیار آن ولاء و براء داشته باشد. بلکه اگر کسی چنین رویکردی داشته باشد، دقیقاً اندیشه‌ی اهل بدعت را اجرایی نموده و بر اساسش دوستی یا دشمنی کرده و امت را از هم پاشیده و باعث تفرقه شده است. خوارج آیات قرآن را بر اساس پندار خویش تأویل کردند و مخالف خویش را کافر قلمداد نمودند؛ چون بر این باور بودند که مخالفینشان بر خلاف قرآن عمل می‌کنند. لذا اگر کسی سخنی را از خود بتراشد که پشتوانه‌ی قرآنی ندارد، و با این رویکرد مخالف خویش را کافر بخواند، کلامش به مراتب بدتر از کلام خوارج است»^[۲].

 

[۱]– «إنَّ أصدقَ الحدیثِ کتابُ اللَّهِ…» با این لفظ، نسائی (۱۵۷۷) روایت کرده و آلبانی می‌گوید صحیح است. و با لفظ «أحسنُ الکلامِ کلامُ اللهِ…» آلبانی در أصل صفه الصلاه (۳/۱۰۰۲) می‌گوید اسناد آن بر شرط شیخین صحیح است. [مصحح]

[۲]– منهاج السنه: ج ۲۰ ص ۱۶۳ – ۱۶۴.