اقرار امامان اربعه رحمهم الله به ترک گفته‌های آنان اگر مخالف با کتاب (قرآن) و سنّت (احادیث) باشد (۱)

شایسته ذکر است که بگوییم همانا امامان اربعه آنان خود اقرار کرده‌اند، به آنچه که ما دعوت به آن می‌کنیم از حکم کردن و قضاوت کتاب و سنّت در رابطه با مسائل اختلافی و اینکه آرا و نظرات و اجتهادات آنان را ترک کنیم هرگاه ثابت شد که آن‌ها مخالف با قرآن و سنّت هستند و همانا خداوند به غیر از تبعیت از دستورات رسول او چیزی را بر مردم فرض نکرده است.

• امام شافعی (رحمه الله) می‌گوید:»کسی که من او را به علم نسبت داده باشم یا عموم مردم او را به علم نسبت داده باشند، یا خود را به علم نسبت دهد شنیده باشم خلاف این گفته باشد که همانا تبعیت از امر رسول الله صلی الله علیه وسلم و تسلیم حکم او شدن، چیزی است که خداوند فرض کرده است و خداوند –تبارک و تعالی- به غیر از خود هیچ کس را به عنوان تبعیت از خود قرار نداده است، و گفته هیچ کس اطاعت نمی‌شود مگر آنچه را که کتاب الله -جل جلاله- یا سنّت رسول خدا صلی الله علیه وسلم ملزم به اطاعت از آن کرده است و هر آنچه که غیر از این دوتاست تبع و پیرو کتاب و سنّت هستند، و همانا آنچه که بر ماو کسانی که بعداز ما می‌آیند و آنان که قبل ازما بوده‌اند، فرض است. قبول یا پذیرش خبر از جانب رسول الله صلی الله علیه وسلم است و بس»[۱]. و همچنین که امام شافعی (رض) می‌فرماید: «هیچ کس نیست که سنتی از سنت‌های رسول را ببیند یا بشنود ولی از آن فاصله بگیرد و یا دور شود و یا آن را فراموش کند.»[۲]مجددا می‌فرماید: «تمامی علماء و مجهتدین براین عقیده و باورند که هرگاه سنّتی از سنت‌های رسول الله صلی الله علیه وسلم برای کسی روشن و ثابت شود، شایسته نیست که بخاطر قول یا گفته کسی، آن را کنار بگذارد.»[۳] می‌فرماید: هرگاه صحت حدیثی ثابت شد آن حدیث صحیح مذهب من است»[۴] «هر مساله و موضوعی که در آن صحّت خبر رسول الله صلی الله علیه وسلم به نزد اهل حدیث خلاف آنچه را که من گفته ام ثابت شود، من ازگفته خود در مدت زمان حیاتم و بعد از مرگم، بر می‌گردم.»[۵]

• امام ابوحنیفه – رحمه الله – می‌فرماید: «درست نیست برای کسی که به گفته ما استناد کند، یا طبق گفته ما عمل کند، تا زمانیکه نداند که از کجا آن را آورده‌ایم یعنی(تا زمانیکه دلیل صحت آن را نداند) و در روایتی دیگر می‌فرماید«حرام است بر کسی که بواسطه کلام من فتوی دهد ولی دلیل گفته من را ندارند» و در روایتی دیگر اضافه بر این جمله می‌فرماید: «چرا که ما انسان هستیم امروز چیز دیگری را می‌گوئیم وفردا از آن پشیمان می‌شویم»^([۶]). همچنین امام رحمه الله می‌فرماید: «هرگاه چیزی گفته باشم که مخالف با کتاب الله و خبر رسول الله صلی الله علیه وسلم باشد گفته من را کنار بگذارید»^([۷]).

• امام مالک (رحمه الله) می‌فرماید: همانا من انسان هستم هم دچار اشتباه می‌شوم هم حق می‌گویم لذا در مورد رأی و نظر من فکر کنید. هر آنچه را که موافق با کتاب و سنت است بگیریدوآنچه را که مخالف با کتاب وسنت است ترک کرده و کنار بگذارید» و همچنین امام – رحمه الله – می‌فرماید: هیچکس نیست بعد از رسول اکرم صلی الله علیه وسلم مگر اینکه قول و گفته تو هم ردّ می‌شود و هم قبول می‌گرددمگر فرموده رسول اکرم صلی الله علیه وسلم که قابل رد و انکار نیست».

• امام احمد- رحمه الله – می‌فر ماید: «ازمن و از امام مالک و امام شافعی و امام اوزاعی و الثوری تقلید نکنید و از چیزی پیروی کنید و احکام و دستورات خود را از جایی بگیرید که آنان بدست آورده‌اند».

همچنین می‌فرماید: «هر کس که حدیث رسول اکرم صلی الله علیه وسلم را رد یا انکار کند، و دچار هلاکت و بدبختی می‌شود»^([۸]). ای برادر این‌ها اقوال و گفته‌های واضح امامان بخصوص امامان اربعه –رضوان الله علیهم- هستند و همگی آن‌ها یک چیز را ثابت می‌کنند و آن تمسک جستن به کتاب و سنّت رسول الله صلی الله علیه وسلم و ترک آنچه را که مخالف با این دو اصل می‌باشد، و نهی از تقلید آنان بدون علم و آگاهی برای کسی که می‌تواند دلایل احکامات و اجتهادات آنان را بشناسدیا بداند.

۱- إیقاظ الهمم:۱۰۴٫

۲- الإیقاظ ، ص ۹۹٫

۳- الإیقاظ ،ص ۱۱۴٫

۴- صفه صلاه النبی،ص۳۰٫

۵- صفه الصلاه ،ص ۳۳٫

[۶]– صفه الصلاه ،ص ۲۴و۲۵٫

[۷]– صفه الصلاه،ص۲۷و۲۸٫

[۸]– أیضاً ، ص ۳۴٫