اسباب لازم برای توحید مذاهب فقه اسلامی (۲)

به خاطر وجود همین مسأله اگریک دولت اسلامی برای مسلمانان ایجاد شود، و بخواهد احکام اسلامی را در بین جوامع اسلامی اجرا کرده و به آن‌ها در جامعه نظم ببخشد، مشکل عظیمی ایجاد خواهد کرد. زیرا دچار سرگردانی بزرگی خواهد شد که به کدام مذهب عمل کند، باعث ایجاد ناراحتی در بین دیگر مذاهب فقهی خواهد شد.

و اگر بخواهد تمامی احکام یک مذهب را در یک شهریاکشور به مرحله اجرا درآورد در این اختلاف بزرگی در رابطه با قوانین اسلامی در شهرهای دیگر اسلامی به وجود خواهند آمد، اضافه بر اینکه امکان اجرایی احکام اسلامی یک مذهب به طور کلی وجود ندارد زیرا امکان دارد که در یک شهر دو مذهب به یک اندازه و به تعداد مساوی وجود داشته باشند، از آن جائیکه یکی از بزرگ‌ترین دلایل اختلاف در بین مذاهب فقهی همان بوجود آمدن فقه قبل از جمع کردن سنّت و تدوین و تدریس، تحقیق و شرح آن، بوده لذا واجب است بعد از اینکه سنّت جمع، مورد بررسی، شرح و تحقیق و امتحان قرار گرفت، در آراء و نظرات مذاهب مختلف مبتنی بر تبدیل و اصلاح کردن مجدداً مورد بازبینی و تجدید نظر قرار بگیرند.

ولی متأسفانه تعصب هر قومی نسبت به مذهب و امام خود و اینکه دوست ندارند که از سخنان امامشان برگردند و همچنین بخاطر اینکه از لحاظ علمی ضعیف هستند، تمامی این مشکلات مانع از این این می‌شود که بسیاری از مسائل موجود در هر مذهبی که باطل بودن آن‌ها مشخص شده و دلیل آن‌ها ضعیف و مختل گردیده، مجدداً مورد بازبینی و بازنگری قرار گیرند.ما آلان در ابتدای شروع نهضتی فراگیر و وسیع و گسترده هستیم و بر ما است که آنچه را که قرون متاخره انجام نداده‌اند، ما انجام دهیم، و برای مردم مذهب فقهی اسلامی واحد مبنی بر صحیح‌ترین دلایل و ارجع‌ترین اقوال و گفته‌ها در رابطه با مذاهب مسلمانان، مخصوصاً مذاهب اربعه(حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی)، ایجاد کرده و ارائه نمائیم.

و بعضی از دعوتگران بزرگ مسلمان به داشتن همچون فکری آگاه بوده‌اند، وبرای تحقق و اجرای چنین برنامه ای پیشنهادهای تئوری و عملی ارائه داده‌اند همانگونه که شیخ حسن البنّا – رحمه الله – زمانیکه کتاب «فقه السنه» «سید سابق» به او داده شد از آن تعریف کرد و آن را کتابی خوب و مناسب پنداشت و مشخص است که این کتاب راهی را طی می‌کند که ما به سوی آن دعوت می‌کنیم، ولی در اجرا کردن و تطابق دادن آن یکسری اشکالات وجود دارد و مشخص است که این کتاب در بین جوانان مسلمان با فرهنگ و روشنفکر به خوبی منتشر شده، و بسیاری از آنان را کتابی خوب و مفید یافته اند و هیچ گونه معارضه و ضدیت واعتراضی در آن ندیده‌اند، که مورد بررسی و تذکر قرار گیرد، لازم به ذکر است که خواسته ما نیز از مسیری که مؤلف این کتاب (سید سابق) طی کرده است، خارج نمی‌شود و هیچگونه مخالفتی با منهج و راه روش او ندارد.

بعضی وقت‌ها صداهای نترس و با جرأت، مردم رابه طرف آنچه که ما دعوت می‌کنیم: دعوت کرده‌اند از جمله آنچه را که علامه الشوکانی و در کتاب خود «القول المفید» درباره دلایل اجتهادو تقلید، گفته است و صدیق حسن خان، در کتاب خود بنام«الروضه الندیه» و همچنین آنچه را که شیخ محمد الخضری در کتاب خود بنام «تاریخ التشریع الاسلامی» و از جمله این‌ها همچنین آنچه را که استاد بدران ابوالعینین بدران«استاد شریعت اسلامی را در دانشکده حقوق دانشگاه اسکندریه و بیروت در کتاب «تاریخ الفقه الاسلامی» و غیره کسان زیادی بدین موضوع با نهایت جرأت اشاره کرده‌اند.

و از آن جائیکه خداوند –عزوجل – مسلمانان و پیامبر خود را جزء به تبعیت از کتاب (قرآن) و سنت (احادیث رسول اکرم صلی الله علیه وسلم ملزم نکرده است و آنان را به تبعیت کردن از عالم یامجتهد مشخصی دستور نداده بلکه دستور داده به کسانی که در مورد مسائل شریعت جاهل و ناآگاه هستند از کسانی که اهل علم بوده و آگاهاند، سئوال کنند، و بر هر مسلمانی واجب است که احکام دین خود را از هر امام مجتهدی یاد بگیرد و تمامی امامان و مجتهدان شایستگی این را دارند که از آنان درباره مسائل شرعی فتوی و نظر بخواهیم و از آنان تبعیت و پیروی کنیم، همگی آنان برای امت اسلامی و مسلمانان، جای بسی افتخار هستند و ثروت عظیم و گنجینه ای مهم برای مسلمانان بوده‌اند لذا بهتر آن است که با آنان دوست باشیم و. به آنان اقتدا کنیم.

و از تمامی اینان مسائل علمی و فقهی و شرعی اسلامی را یاد بگیریم بدون اینکه نسبت به هیچکدام از آنان بر دیگری، تعصب داشته باشیم و خود را مقید به یکی از آنان غیر دیگری نکنیم. و از آن جائیکه راه و روش امامان مجتهد و علماء محقق همگی واحد بوده و آن به رجوع به کتاب و سنت و استنباط احکام شرعی از این دو منبع، ختم می‌شود وهر کدام از این علماء محقق و امامان مجتهد پیروان و شاگردان و متعلمان خود را تا زمانی به تبعیت از آراء و نظرات شان سفارش کرده‌اند که موافق کتاب و سنت باشد، آن را ترک کرده و رّد کنند، و در هر مذهبی، علمای محقق بسیار زیادی در هر مسئله‌ای که ضعف دلیل آن ظاهر شده است، با نظر و رأی امام خود مخالفت کرد و در این رابطه مذهب کسانی را اختیار کرده‌اند که دلیل آن ارجع تر و قوی تر است. و از آن جائی که بسیاری از علماء[۱] به این موضوع اشاره کرده‌اند که همانا امامان مجتهد اگر زنده می‌ماندند و بر آنچه بعد از آنان جمع و تدوین شده است، اطلاع پیدا می‌کردند، از تمامی اقوال وقیاس‌ها و استنباطهایی که با احادیث صحیح رسول اکرم صلی الله علیه وسلم مخالفت دارد، بر می گشتند.

 

۱- من أبرز هولاء العلماء الشعرانی فی کتابه المیزان ، فقد صرح بذلک واحتج به بکلام طویل فانظره فیه «۱/۲۶»

مقاله پیشنهادی

به صبر کنندگان مژده بده

ما از آنِ الله هستیم و به سوی او برمی‌گردیم تا به هرکس هر عملی …