احکام و سنتهای عید کدامند (۲)

احکام عیدین(عید فطر و اضحی)

احکام و سنتهای عید کدام است؟

الحمدلله

ششم: هرگاه جمعه و عید در یک روز با هم جمع شوند، هر دو در وقتشان برگزار می شوند، کما این که ظاهر حدیث نعمان بن بشیر رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ که در صحیح مسلم روایت شده برهمین موضوع دلالت می کند.

مسلم (۸۷۸)

لیکن کسی که در نماز عید شرکت کرده است، اگر بخواهد می تواند به نماز جمعه برود و اگر بخواهد می تواند نماز ظهر را بخواند و در نماز جمعه شرکت نکند.

هفتم: یکی دیگر از احکام نماز عید در نزد بسیاری از علما این است که هرگاه انسان قبل از حضور امام به عیدگاه می رود باید بنشیند و از خواندن هر نوع نمازی خودداری کند؛

چون ثابت شده است که رسول الله صَلَّی اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ نماز عید را دو رکعت خوانده و قبل و بعد از آن هیچ نماز دیگری نخوانده است.

بخاری (۹۶۴) و مسلم (۸۸۴)

البته بعضی از علما گفته اند که اگر انسان قبل از حضور امام به عیدگاه برود باید دو رکعت نماز بخواند. چون عیدگاه در حکم مسجد است و به همین علت زنان قاعده از حضور در آنجا منع شده اند و از این رهگذر است که عید گاه نیز شامل این حدیث داخل است:

[ إِذَا دَخَلَ أَحَدُکُمْ الْمَسْجِدَ فَلَا یَجْلِسْ حَتَّی یُصَلِّیَ رَکْعَتَیْنِ]

بخاری (۱۱۶۳،۴۴۴) ومسلم (۷۱۴)

«هرگاه یکی از شما به مسجد آمد تا دو رکعت نخوانده است نباید بنشیند»

اما نماز نخواندن پیامبر صَلَّی اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ قبل و بعد از نماز عید بدان خاطر بوده که ایشان به محض تشریف فرمایی نماز عید را آغاز می کرد. بنابراین خواندن تحیه المسجد در عیدگاه ثابت می شود. همان گونه که خواندن آن برای تمام مساجد به اثبات رسیده است.

هشتم:  در روز عید فطر، ادای زکات فطر فرض است. رسول الله صَلَّی اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ دستور داده که زکات فطر باید قبل از نماز عید داده شود.

بخاری(۱۵۰۹) ومسلم(۹۸۶).

دادن زکات فطر قبل از یک یا دو روز زودتر نیز جائز است، به دلیل حدیث ابن عمر رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ:

[ و کانوا یُعطُون قبل الفطر بیوم أو یومین ]

بخاری(۱۵۱۱).

« آنها زکات فطر را یک یا دو روز قبل از عید پرداخت می کردند»

اگر کسی زکات فطرش را بعد از نماز عید ادا کند به عنوان زکات فطر قبول نمی شود.

ابن عباس گفته است:

[ مَنْ أَدَّاهَا قَبْلَ الصَّلَاهِ فَهِیَ زَکَاهٌ مَقْبُولَهٌ وَمَنْ أَدَّاهَا بَعْدَ الصَّلَاهِ فَهِیَ صَدَقَهٌ مِنْ الصَّدَقَاتِ ].

ابو داود (۱۶۰۹)

(…پس هر کس قبل از نماز (عید) آن را بپردازد به عنوان زکات فطر قبول است و هر کس بعد از نماز آن را بدهد صدقه ای همچون سایر صدقات خواهد بود)

پس بر انسان حرام است که زکات فطر را از نماز عید به تأخیر بیندازد. چنانچه بدون عذر آن را بعد از نماز بپردازد از او به عنوان صدقه ی فطر قبول نمی شود.

ولی اگر شخصی بنا بر عذری نتوانست قبل از نماز عید زکات فطرش را بپردازد، مانند کسی که در سفر باشد و در خانه کسی  را نداشته باشد که در غیاب او زکات فطرش را بدهد، به خاطر این تأخیر گناهکار نمی شود، چون معذور است.

نهم: مردم در این روز به یکدیگر تبریک و شاد باش بگویند.

دهم: کسی که به نماز عید می رود برایش سنت است که مسیر رفتنش را از مسیر برگشتنش جدا کند.

بخاری (۹۸۶)

این عمل در هیچ یک از نمازهای دیگر مسنون نیست، نه در جمعه و نه در هیچ نماز دیگر.

البته برخی از علما این عمل را در جمعه نیز سنت می دانند؛ لیکن این قاعده (هر کاری که سبب آن در زمان پیامبر صَلَّی اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ موجود بوده و ایشان آن را انجام نداده باشند پس عبادت قرار دادن آن بدعت است)
مشخص می کند که عمل مذکور در نماز جمعه مشروعیت ندارد.

اگر سؤال شود که حکمت از تغییر مسیر چیست؟

در پاسخ می گوئیم: متابعت و پیروی از رسول الله صَلَّی اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ در همین است که راههای رفت و برگشت را تغییر می دهیم.

الله تعالی در خصوص متابعت از پیامبر صَلَّی اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ فرموده است:

[وَمَا کَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلا مُؤْمِنَهٍ إِذَا قَضَی اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَنْ یَکُونَ لَهُمُ الْخِیَرَهُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَمَنْ یَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالا مُبِینًا

[احزاب:۳۶]

«هیچ مرد و زن مؤمنی  که در کاری که الله و پیامبرش حکم کرده باشند، اختیاری از خود در آن ندارند. هر کس از دستور الله و پیامبرش سرپیچی کند، گرفتار گمراهی کاملاً آشکاری می گردد».

پس حکمت تغییر مسیر اطاعت و پیروی از پیامبر صَلَّی اللَّه عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ است.