احتیاج به سنت، برای فهم قرآن (۲)

• خداوند می‌فرماید:

  ﴿ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَلَمۡ یَلۡبِسُوٓاْ إِیمَٰنَهُم بِظُلۡمٍ أُوْلَٰٓئِکَ لَهُمُ ٱلۡأَمۡنُ وَهُم مُّهۡتَدُونَ٨٢﴾ [الأنعام: ۸۲].

«آنانکه ایمان آوردند و ایمانشان را به ظلم نیامیختند، برای آن‌ها امنیت و آسایش است و آن‌ها هدایت یافتگانند.»

یاران پیامبر  صلی الله علیه وسلم فکر کردند که منظور از کلمه­ی ظلم در این آیه، هر گونه ستم و گناهی است که دچار آن می‌شوند هرچند که گناهان صغیره باشد. به همین خاطر معنای آیه را درک نکردند و گفتند: ای رسول الله همه در حالی که ایمان داریم دچار گناه و ستم شده‌ایم پس شامل این آیه می‌شویم؟ پیامبر  صلی الله علیه وسلم فرمودند که در اینجا منظور از کلمه­ی (ظلم)، شریک قرار‌دادن برای خداوند است، آیا تا به حال سخن لقمان را نشنیده‌اید که فرزندش را نصیحت می‌کند و می‌گوید:^[۱]

﴿وَإِذۡ قَالَ لُقۡمَٰنُ لِٱبۡنِهِۦ وَهُوَ یَعِظُهُۥ یَٰبُنَیَّ لَا تُشۡرِکۡ بِٱللَّهِۖ إِنَّ ٱلشِّرۡکَ لَظُلۡمٌ عَظِیمٞ١٣﴾ [لقمان: ۱۳].

«و زمانی‌که لقمان در حالی که فرزندش را نصیحت می‌کرد گفت؛ ای فرزندم در پرستش خدا شریک قرار مده، به راستی شرک، گناه و ستم بزرگی است.»

خداوند می‌فرماید:

﴿وَإِذَا ضَرَبۡتُمۡ فِی ٱلۡأَرۡضِ فَلَیۡسَ عَلَیۡکُمۡ جُنَاحٌ أَن تَقۡصُرُواْ مِنَ ٱلصَّلَوٰهِ إِنۡ خِفۡتُمۡ أَن یَفۡتِنَکُمُ ٱلَّذِینَ کَفَرُوٓاْۚ١٠١﴾ [النساء: ۱۰۱].

«هرگاه در زمین، سفر کردید، هیچ هنگامی بر شما نیست که نمازهایتان را کوتاه کنید، اگر بترسید که کافران شما را دچار فتنه و عذابی کنند.»

ظاهر این آیه، چنین می‌رساند که کوتاه کردن نماز در سفر، فقط در هنگام وجود ترس درست است و اگر ترس نباشد، نباید نماز را در سفر کوتاه کرد، یعلی بن امیه آیه را چنین فهمید و در این باره از عمر بن الخطاب رضی الله عنه سوال کرد و گفت: اکنون که مردم در امنیت به سر می‌برند پس به کوتاه کردن نماز نیازی نیست. عمر رضی الله عنه در جوابش گفت من هم از این مسأله تعجب کردم و از پیامبر  صلی الله علیه وسلم سوال کردم و ایشان در جوابم گفت:

«صَدَقَهٌ تَصَدَّقَ الله بِهَا عَلَیکُم فَاقبَلُو صَدَقَتُهَا»^[۲]

(این موهبتی از طرف خداوند برای شماست، شما هم آن را قبول کنید و به آن عمل نمایید.)

[۱]– متفق علیه.

[۲]– مسلم، حدیث ۱۱۰۸٫