آیا می توان بجای آنکه شصت روز روزه را بعنوان کفاره جماع در رمضان گرفت، به شصت مسکین غذا دهد؟ و می توان به مسافرین غذا داد؟

من در رمضان سال گذشته در روز رمضان با همسرم آمیزش کردم و ما بخاطر این عمل هر دو توبه کردیم و حال قصد داریم تا کفاره آن عمل را بدهیم، با تحقیق متوجه شدم که کفاره جماع در روز رمضان عبارتست از آزاد کرده برده ای، اگر نتوانست شصت روز متوالی روزه باشد و اگر نتوانست شصت مسکین را غذا دهد، و این کفاره را باید هم من و هم همسرم هر دو بدهیم، ولی متاسفانه گرفتن دو ماه پشت سرهم روزه برای خودم و همسرم بسیار سخت است، آیا می توانیم بجای آنکه شصت روز روزه بگیریم هر کدام از ما به شصت مسکین غذا دهد؟

و سوال بعد اینکه: آیا می توانیم روزه داران مسافر در اتوبوسها و قطارها را غذا دهیم، زیرا پیدا کردن ۱۲۰ نفر مسکین کمی دشوار است؟

 

الحمدلله،

بر کسی که در روز رمضان با همسرش جماع می کند واجب است تا بعنوان کفاره؛ برده ای آزاد کند، اگر ممکن نبود پس شصت روز پشت سرهم روزه بگیرد، و اگر از آن ناتوان بود پس شصت نفر مسکین را غذا دهد، و این کفاره باید بر حسب ترتیب باشد نه آنکه خود یکی را به دلخواه انتخاب کند مگر آنکه در انجام یکی از آنها ناتوان باشد، و جمهور علمای مذاهب این ترتیب را همینگونه ذکر کرده اند، چنانکه بخاری و مسلم از ابوهریره رضی الله عنه روایت می کنند: «بَیْنَمَا نَحْنُ جُلُوسٌ عِنْدَ النَّبِیِّ صلی الله علیه وسلم إِذْ جَاءَهُ رَجُلٌ فَقَالَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ هَلَکْتُ، قَالَ: «مَا لَکَ؟» قَالَ: وَقَعْتُ عَلَی امْرَأَتِی وَأَنَا صَائِمٌ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم: «هَلْ تَجِدُ رَقَبَهً تُعْتِقُهَا؟» قَالَ: لا، قَالَ: «فَهَلْ تَسْتَطِیعُ أَنْ تَصُومَ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ؟» قَالَ: لا، فَقَالَ: «فَهَلْ تَجِدُ إِطْعَامَ سِتِّینَ مِسْکِینًا؟» قَالَ: لا، ..».

یعنی:نزد رسول ‏الله صلی الله علیه وسلم نشسته بودیم که شخصی آمد و گفت: ای رسول خدا! من هلاک شدم. رسول ‏الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «چه شده است»؟ آن شخص، گفت: ماه رمضان در حال روزه، با همسرم همبستری کردم. رسول ‏الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «آیا غلامی داری که او را آزاد کنی»؟ گفت: خیر. فرمود: «می‏توانی دو ماه متوالی، روزه بگیری»؟ گفت: خیر. فرمود: «می‏توانی شصت مسکین را خوراک بدهی»؟..

بنابراین بر شما جایز نیست که در صورت توانایی بر روزه گرفتن به اطعام شصت مسکین روی آورید، و آنرا انتخاب نمایید. یعنی اگر شما زن و شوهر توانایی روزه گرفتن دارید، بر شما واجب می شود تا شصت روز را روزه باشید، و اگر واقعا از روزه گرفتن ناتوان هستید، پس برای شما جایز است که هر کدام از شما شصت نفر مسکین را طعام دهد.

و کسی را که طعام می دهید باید جزو مساکین باشد (کسانی که دخلشان به خرجشان نمی‌رسد) بنابراین شما نمی توانید مسافرین را به روشی که ذکر کردید اطعام دهید، زیرا شما نمی دانید که آیا همه آنها جزو مساکین هستند یا خیر؟ مگر آنکه بر شما معلوم شود که آن مسافر مستحق و فقیر است، که در آنصورت ایرادی ندارد وی را اطعام دهید، در غیر اینصورت مسافری که مستحق نباشد جایز نیست طعام دهید.

و اگر برای شما ممکن نیست که آن تعداد مسکین را بیابید، می توانید از دوستان یا امام مسجد بپرسید یا آنها را وکیل خود کنید تا با شما همکاری کنند. و از خداوند متعال مسئلت داریم توبه شما را قبول فرماید.

 

والله اعلم

وصلی الله وسلم علی محمد وعلی آله وأصحابه والتابعین لهم بإحسان إلی یوم الدین