وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
یک روز پیامبر صلى الله علیه و سلم به اصحابش فرمود: (إیاکم والجلوسَ على الطرقات) فقالوا: ما لنا بد، إنما هی مجالسنا نتحدث فیها. قال صلى الله علیه وسلم: (فإذا أبیتم إلا المجالس؛ فأعطوا الطریق حقها). قالوا: وما حق الطریق؟
قال صلى الله علیه وسلم: (غض البصر، وکف الأذى، ورد السلام، وأمر بالمعروف، ونهى عن المنکر) [متفق علیه] یعنی: «از نشستن در راهها بپرهیزید.
گفتند: یا رسول الله صلی الله علیه و سلم ما چاره ی از این نشستن های مان نداریم که در آن صحبت می کنیم.
رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: پس هرگاه ناگزیر از نشستن شده اید، حق راه را بدهید.
گفتند: حق راه چیست، یا رسول الله صلی الله علیه و سلم؟
فرمود: پوشیدن چشم، خود داری از اذیت و آزار و جواب دادن سلام و امر به کارهای پسندیده و نهی از کارهای بد.»
***
راه ها برای راحتی همگان بوده و ملک عمومی است. چنانچه هرکس راه را جزوی از خانه اش می دانست، از آن بیشتر محافظت می نمود.
درباره ی راه ها(معابر) نیز آدابی وجود دارند که لازم است توسط مسلمانان مراعات گردند، از جمله:
فروهشتن چشم ها:
فرد مسلمان برای بجای اوردن امر و فرمان باری تعالی چشم از حرام فرومی گیرد. خداوند می فرماید: {قل للمؤمنین یغضوا من أبصارهم ویحفظوا فروجهم ذلک أزکى لهم إن الله خبیر بما یصنعون . وقل للمؤمنات یغضضن من أبصارهن ویحفظن فروجهن} [نور: ۳۰-۳۱] یعنی: «به مردان با ایمان بگو دیده فرو نهند و پاکدامنى ورزند که این براى آنان پاکیزهتر است زیرا خدا به آنچه مىکنند آگاه است. و به زنان با ایمان بگو دیدگان خود را [از هر نامحرمى] فرو بندند و پاکدامنى ورزند.»
دور کردن موانع از سر راه:
فرد مسلم موانعی مانند سنگ یا ریسمان و شیشه یا دیگر چیزها را از سر راه کنار می برد. رسول خدا صلى الله علیه و سلم در این مورد می فرماید: (… وتمیط الأذى عن الطریق صدقه) [متفق علیه] یعنی: «… و دور کردن اشیاء موذی (سنگ و خار و خاشاک و غیره) از راه صدقه است.»
از قضاء حاجت بر سر راه خودداری می کند تا باعث ناراحتی کسی نگردد. از بازی و شوخی ناپسند و مسخره کردن دیگران در کوچه و خیابان ها پرهیز می نماید.
راه را بر رهگذران تنگ ننموده و بلکه سعی در گشاد کردن گذرگاه برای عابران دارد. چنانچه عصا یا چتر یا هرچیز دیگری را که ممکن است به دیگران آسیب برساند با خود حمل کند، باید که مراقب آن بوده و نگذارد به کسی صدمه بزند. دستانش را در راه به تندی و با شدت در مکان های شلوغ تکان ندهد. در مسیر پل یا راه های باریک، به عنوان مثال، به دیگران فشار وارد نیاورد.
رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی و حق تقدم ماشین ها:
رانندگان ماشین باید قوانین عبور و مرور را مراعات نموده و پلیس راهنمایی رانندگی را مورد احترام قرار دهند و به علایم راهنمایی دقت نموده و آن ها را رعایت کنند. از بوق ماشین زیاد استفاده ننمایند تا باعث اذیت بیماران نگردند. سرعت مجاز را در راه ها مراعات نمایند.
جواب سلام:
فرد مسلمان در مسیر خویش به طرف مقابل خود سلام می کند و سلام دیگران را نیز به شیوه ای بهتر پاسخ می دهد.
امر به معروف و نهی از منکر:
پیامبر صلى الله علیه و سلم می فرماید: (من رأى منکم منکرًا فلیغیره بیده، فإن لم یستطع فبلسانه، فإن لم یستطع فبقلبه، وذلک أضعف الإیمان) [متفق علیه] یعنی: « هرگاه کسی از شما کار بدی را دید باید آنرا بدست خویش تغییر دهد، اگر نتوانست بزبان خود آنرا منع کند و اگر نتوانست بدل خود از آن بد ببرد و این ضعیف ترین مرحله ی ایمان است.»
انسان مسلمان به کمک کسانی که نمی توانند راه را طی نموده و توان حرکت ندارند می شتابد و دستش را می گیرد. چنانچه اتومبیل یا هر وسیله نقلیه ای در اختیار داشته باشد، دیگران را نیز سوار می نماید. کسانی را که راه گم کرده اند راهنمایی می کند و در صدد رفع مشاجره و دعواهایی که توان رفع آن ها را دارد برمی آید و میان شان آشتی برقرار می سازد.
میانه روی و فروتنی در راه رفتن:
فرد مسلم در راه رفتن میانه روی اختیار نموده و نه می شتابد و نه کند می رود، نه با کبر و نه با فخرفروشی راه می رود. خداوند متعال می فرماید: {واقصد فی مشیک} [لقمان: ۱۹] یعنی: « و در راهرفتن خود میانهرو باش!» وقال تعالى: {ولا تمش فی الأرض مرحًا إنک لن تخرق الأرض ولا لن تبلغ الجبال طولاً} [اسراء: ۳۷] یعنی: « و در [روى] زمین به نخوت گام برمدار چرا که هرگز زمین را نمىتوانى شکافت و در بلندى به کوهها نمىتوانى رسید.»
حرکت در پیاده رو:
فرد مسلمان از موقعی که پیاده می باشد از پیاده رو عبور نموده و خود را در معرض خطر تصادف با ماشین و موتور ها در خیابان قرار ننمی دهد. در هنگام عبور از عرض خیابان با دقت و آهستگی عمل نموده و از امن بودن خیابان برای عبور مطمئن می شود.
تلاش در پاکیزه نگاه داشتن راه ها:
باید از انداختن زباله در راه ها خودداری نموده و چه زیباست اگر همه با هم در پاک کردن کوچه و خیابان ها همیاری نماییم.
رعایت ادب در حین راه رفتن بهمراه بزرگتر:
نباید از آنان پیش افتاده و هنگام صحبت کردن باید به آن ها به خوبی گوش دهید. سعی کند همیشه در سمت چپ او قرار گیرد تا همواره در خروج و ورود به هر جا اولویت با آن ها باشد.
در حین راه رفتن چیزی نمی خورد:
خوردن خوراکی در راه خلاف جوانمردی است.
بلند ننمودن صدا در گذرگاهها:
برای جلوگیری از آزار و اذیت دیگران و نیز درز ننمودن اسرار بهتر است از صحبت کردن با صدای بلند در معابر خودداری شود. باید از شوخی نابجا با دوستان در معابر نیز پرهیز نمود.
مترجم: مسعود